Poniedziałek, 28 października 2013
Katalog centralny nie tylko dla bibliotekarzy
CzasopismoBiblioteka Analiz
Tekst pochodzi z numeru366
W końcu 2012 roku w Centrum NUKAT przygotowane zostały na zamówienie Stowarzyszenia Autorów i Wydawców „Polska Książka” (SAiW) zestawienia dotyczące liczby wydanych za granicą od 2000 roku książek, druków muzycznych i druków kartograficznych znajdujących się w polskich bibliotekach. Zestawienia te wykonano na potrzeby realizacji przez SAiW repartycji na rzecz wydawców zagranicznych. W bieżącym roku dodatkowo sporządzono zestawienia dotyczące występowania w polskich bibliotekach tytułów czasopism zagranicznych, wydanych zarówno do 2000 roku włącznie, jak i od tego roku. Zestawienia sporządzono na podstawie opisów publikacji oraz dodanych do nich kodów lokalizacji. Objęły one opisy wprowadzone do bazy katalogu centralnego od momentu jego powstania do końca 2012 roku i stan kodów lokalizacji na dzień sporządzania zestawienia. Kolejne zestawienia uzupełniające pierwszy raport będą przygotowywane za upływające lata w pierwszym kwartale roku następnego. Katalog centralny NUKAT budowany jest metodą współkatalogowania przez polskie biblioteki naukowe, w tym głównie akademickie, od 2002 roku. Rejestruje obecnie 2 539 386 opisów druków zwartych i 78 541 opisów czasopism*, które często w więcej niż jednym egzemplarzu występują w jednej lub wielu bibliotekach partnerskich NUKAT-u. Takich bibliotek jest obecnie 124. Zgodnie z porozumieniem w katalogach lokalnych bibliotek partnerskich znajdują się opisy dokumentów pobrane z katalogu NUKAT w postaci kopii właściwego rekordu bibliograficznego. Czynność pobrania kopii rekordu jest rejestrowana poprzez dodanie kodu lokalizacji właściwego dla danej biblioteki – w ten sposób w katalogu NUKAT powstaje centralna informacja o dokumentach posiadanych przez współpracujące biblioteki, obecnie liczy ona 9 020 256 zapisów. Użytkownikom katalogu informacja ta jest prezentowana w postaci powiązanej z opisem bibliograficznym listy nazw bibliotek, które dany dokument przechowują. Dodatkowo nazwy te są linkami z katalogu centralnego do właściwego opisu w danej bibliotece. Na poziomie katalogu lokalnego można uzyskać informacje o liczbie posiadanych przez bibliotekę egzemplarzy danego dokumentu i ich statusie (np. udostępniany na miejscu, wypożyczony itp.). W ramach współkatalogowania powstaje w katalogu NUKAT jeszcze jeden ważny podzbiór danych – Centralna Kartoteka Haseł Wzorcowych (CKHW). Licząca obecnie 2 905 993 rekordy kartoteka skupia rekordy ujednoliconych haseł dla nazw osób, instytucji, imprez (m.in. konferencji), rekordy dla tytułów ujednoliconych dzieł i tytułów serii oraz rekordy słownictwa, haseł przedmiotowych rozwiniętych i tzw. tematów formalnych języka haseł przedmiotowych KABA (CKHW nie obejmuje udostępnianej w bazie NUKAT kopii słownictwa JHPBN (Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej). Jest to zespół danych o charakterze uniwersalnym. W katalogu komputerowym powiązany z opisami bibliograficznymi służy do kontroli poprawności zastosowanych w tych opisach haseł, stanowi też punkty dostępu do właściwych opisów bibliograficznych. Zbiór ten jest także wykorzystywany jako sformalizowany i ujednolicony, a więc bardziej efektywny, obszar wyszukiwania za pomocą słów kluczowych. W wymiarze międzynarodowym CKHW NUKAT jest elementem Virtual International Authority File (VIAF), która została utworzona w celu jednoznacznej identyfikacji nazw bez względu na zastosowaną formę językową lub odmienność alfabetu i w coraz większym stopniu jest wykorzystywana do porządkowania i integrowania informacji udostępnianej w Internecie**. W kraju dane z CKHW NUKAT są obecnie wykorzystywane w katalogu centralnym, w katalogach lokalnych bibliotek partnerskich oraz, poprzez kilka na bieżąco synchronizowanych kopii CKHW, przez inne biblioteki niezwiązane z NUKAT- em i stosujące inne niż Virtua oprogramowanie. Ogromny potencjał informacyjny tej bazy pozostaje w Polsce ciągle niewykorzystany. Stosowanie ujednoliconych nazw osób/instytucji/obiektów z CKHW NUKAT mogłoby wyjść poza obszar katalogów bibliotecznych. Centralna Kartoteka Haseł Wzorcowych użyta jako źródło gotowych ujednoliconych haseł w katalogach bibliotek cyfrowych, wydawnictw, muzeów czy archiwów mogłaby prowadzić do zbudowania zintegrowanego krajowego systemu informacyjnego, w przeciwieństwie do sytuacji obecnej, kiedy użytkownik musi wędrować od bazy do bazy, aby uzyskać odpowiedź na zadane pytanie. Centrum NUKAT gotowe jest podjąć konstruktywną współpracę w tym zakresie z każdą zainteresowaną instytucją. Z punktu widzenia administratora NUKAT-u niezwykle interesująca wydaje się informacja o rozpoczęciu przez SAiW nadawania utworom wyrażonym w formie tekstu jednoznacznie je identyfikujących numerów ISTC (International Standard Text Code) oraz ich rejestrowania***. Tę funkcję jak dotąd pełni w CKHW tytuł ujednolicony. Numer ISTC z pewnością jest o wiele doskonalszym narzędziem jednoznacznej identyfikacji utworu, a możliwość pogrupowania numerów ISBN przypisanych do tego samego tekstu otwiera duże pole do praktycznego wykorzystania tych danych w katalogach bibliotecznych. Katalog NUKAT nie zawiera pełnej informacji o dokumentach przechowywanych w polskich bibliotekach. 124 biblioteki, które rejestrowane są obecnie w centralnej informacji NUKAT-u, to zaledwie kilka procent wszystkich polskich bibliotek i tylko ok. 10% łącznej liczby polskich bibliotek naukowych, potencjalnych partnerów NUKAT-u. Uczestniczenie w budowaniu katalogu NUKAT nie jest obowiązkowe. W chwili uruchamiania katalogu NUKAT w lipcu 2002 roku bibliotek współkatalogujących było zaledwie 23. Do tego, zgodnie z przyjętym projektem, zrezygnowano z przeniesienia do katalogu centralnego danych z istniejących już katalogów komputerowych budowanych przez polskie biblioteki od około połowy lat 90. i rozpoczęto budowanie NUKAT-u …
Wyświetlono 25% materiału - 749 słów. Całość materiału zawiera 2996 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
Koszt 9 zł netto. Dostęp czasowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Czas dostępu będzie odliczany od momentu wejścia na stronę płatnego artykułu. Dostęp czasowy wymaga konta w serwisie i logowania.
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu, należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880. Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
Opłata za SMS wynosi 9.00 zł netto (10.98 PLN brutto) i pozwala na dostęp przez 15 minut (bądź do czasu zamknięcia okna przeglądarki). Przeglądarka musi mieć włączoną obsługę plików "Cookie".
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
Dostęp terminowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Dostęp terminowy wymaga konta w serwisie i logowania.
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.
Zaloguj się