Poniedziałek, 15 kwietnia 2019
ANDRZEJ NAGRABA, TADEUSZ GÓRNY…
CzasopismoBiblioteka Analiz
Tekst pochodzi z numeruBiblioteka Analiz nr 495 (6/2019)

Nagroda Sezonu Wydawniczo-Księgarskiego Ikar ma długą tradycję. Ustanowiona została „dla wyłaniania i wyróżniania dokonań oraz wydarzeń świadczących o  profesjonalizmie, etyce i elegancji działań podejmowanych na rzecz książki i rozwoju czytelnictwa” i dotyczy wszystkich, którzy mają swój udział w powstawaniu i obiegu książek. Nagroda przyznawana jest corocznie i ma charakter honorowy.

W 1994 roku Andrzej Nagraba, dyrektor handlowy wydawnictwa Wiedza Powszechna, opublikował w miesięczniku „Wydawca” artykuł zatytułowany „Oscar dla książki”, gdzie napisał: „marzy mi się ogromna impreza, coś na kształt wręczania Oscarów dla polskiej książki”.

We wrześniu 1994 roku, podczas 5. Krajowych Targów Książki w Warszawie, sformułowana została idea honorowania najważniejszego wydarzenia sezonu wydawniczo-księgarskiego. Wówczas odbyła się dyskusja nad formą realizacji pomysłu Andrzeja Nagraby, w której uczestniczyli inicjatorzy tego przedsięwzięcia: Piotr Dobrołęcki („Megaron”), Ryszard Grąbkowski (Ars Polona), Tadeusz Górny („Telemegaron”), Tadeusz Lewandowski („Wydawca”), Andrzej Nagraba (Wiedza Powszechna), Marek Tobera („Notes Wydawniczy”), Jolanta Walewska (Szewal) oraz Tadeusz J. Żółciński (publicysta). W rezultacie powstał projekt dorocznej Nagrody Sezonu Wydawniczo-Księgarskiego pod nazwą Ikar, powołano Kapitułę Nagrody i sformułowany został pierwszy regulamin określający zasady jej przyznawania.

13 września 1995 roku, podczas kolejnych Krajowych Targów Książki, po raz pierwszy ogłoszono nominacje do nowej nagrody. Trzy dni później, prof. Aleksander Gieysztor, przewodniczący jury, które spośród 10 nominowanych wybrało jednego laureata nagrody, wręczył pierwszą statuetkę Ikara Andrzejowi Adamusowi, prezesowi Wydawnictwa Dolnośląskiego z Wrocławia. Dyplomy wyróżnień otrzymali: Hanna Macierewicz („Notes Wydawniczy”) i Jan Rodzeń (Klub Księgarza).

W maju 1999 roku, tym razem podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie, powstało Stowarzyszenie Promocji Książki Ikar, którego głównym zadaniem było zapewnianie warunków funkcjonowania nagrody. W kolejnych latach jej regulamin podlegał modyfikacjom, a także następowały zmiany w składzie Kapituły i Jury.

Nagroda Ikar z roku na rok zyskiwała zwolenników, sympatyków i przyjaciół. Została zaaprobowana przez środowisko, stała się wyróżnieniem ważnym i  pożądanym. W  tamtym okresie pozyskała także wspaniałych sponsorów, jak choćby Pol komtel Plus GSM oraz znaczących patronów medialnych, takich jak Polskie Radio SA, TVP SA czy redakcja „Rzeczpospolitej”.

W roku 2004 Stowarzyszenie utraciło jednak sponsoring Polkomtelu i wobec braku możliwości pozyskania środków na realizację kolejnej projektu, przyznawanie nagrody zawieszono. Dopiero w 2008 roku, po zasięgnięciu opinii fundatorów nagrody i członków założycieli Stowarzyszenia Promocji Książki Ikar, realizacji kolejnych edycji Nagrody z inicjatywy i dzięki uporczywym staraniom Tadeusza Górnego podjęło się Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. Głównym sponsorem nagrody została firma Murator Expo, organizator Warszawskiego Salonu Książki, a współsponsorem pierwszej wznowionej edycji firma Map Polska, zajmująca się dystrybucją papieru do druku.

Pierwszy raz po reaktywacji nagroda została wręczona 19 września 2008 roku podczas I Warszawskiego Salonu Książki, imprezy, która odbyła się w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie i w pewien sposób stała się później zaczątkiem Warszawskich Targów Książki. W 2009 roku Nagrodę Ikar wręczono podczas Targów Książki Akademickiej i Naukowej Academia, a od 2010 roku towarzyszy Warszawskim Targom Książki i jest wręczana podczas ich inauguracji. Od 2014 roku Ikar stał się Honorową Nagrodą tych targów. Wówczas Polskie Towarzystwo Wydawców Książek, realizator tego wyróżnienia, postanowiło, w porozumieniu z organizatorami WTK i Warszawskiej Nagrody Literackiej m. st. Warszawy, wręczać tę nagrodę wybitnym pisarzom.

Od ubiegłego roku Polskie Towarzystwo Wydawców Książek postanowiło przywrócić kilka kategorii, w jakich tradycyjnie przyznawano tę Nagrodę:
1. Wydawca/wydawnictwo,
2. Bibliotekarz/biblioteka,
3. Wydarzenie sezonu
4. Popularyzator/popularyzacja czytelnictwa – nagroda w tej kategorii nosi imię Tadeusza Górnego, długoletniego sekretarza Nagrody IKAR, popularyzatora książki i czytelnictwa, wiceprezesa PTWK.

Zgłoszenia do Nagrody Ikar należy przesyłać po wypełnieniu ankiety dostępnej na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (Ptwk.pl). Ankietę można przesłać w  nieprzekraczalnym terminie do 14 maja na adres mailowy: antek. szperlich@gmail.com

Laureaci
1995 – Wydawnictwo Dolnośląskie
1996 – Władysław Kopaliński
1997 – Wydawnictwo Literackie
1998 – Czytelnik
1999 – Ryszard Kapuściński
2000 – ks. Jan Twardowski
2001 – Empik sp. z o. o. , nagroda specjalna: Iskry
2002 – Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Wiktora w Bochni
2003 – Biblioteka Narodowa
2008 – Tygodnik „Polityka”
2009 – Marek Krawczyk
2010 – Porozumienie Wydawców Książki Historycznej
2011 – Państwowy Instytut Wydawniczy
2012 – Firma Księgarska Jacek Olesiejuk
2013 – Józef Hen
2014 – Wiesław Myśliwski
2015 – Jacek Bocheński
2016 – Eustachy Rylski
2017 – Hanna Krall
2018 – Małgorzata Szejnert

Autor: (pd)