Poetkę Papuszę odkrył Jerzy Ficowski podczas wędrówek z taborem cygańskim w 1949 roku. Zafascynowany jej liryką, zachęcał autorkę do spisania improwizowanych wierszy-pieśni. Następnie przetłumaczył je na język polski i przekazał Julianowi Tuwimowi. Pieśń cygańska z Papuszy głowy ułożona wprawiła autora Piotra Płaskina w zachwyt. Wartość liryki Papuszy dostrzegli także Julian Przyboś, Anna Kamieńska i Edward Stachura. Chociaż szczupły ilościowo dorobek poetki ujrzał światło dzienne w wydaniach książkowych oraz dostępny jest po części w internecie, nadal pozostaje znany tylko bardzo wąskiemu gronu czytelników. W 2011 roku ukazała się rozprawa Magdaleny Machowskiej Bronisława Wajs – Papusza: między biografią a legendą. W ubiegłym roku postać poetki przypomniała Angelika Kuźniak w zbeletryzowanej biografii Papusza. Bronisławę Wajs przybliżył także film Joanny i Krzysztofa Krauzów pod takim samym tytułem. Nie znamy dokładnej daty narodzin Papuszy. Dostępne źródła podają: 30 maja lub 17 sierpnia, rok 1908, 1909 albo 1910. Nie wiadomo, gdzie przyszła na świat. Zmarła 8 lutego 1987 w Inowrocławiu. Życie nie szczędziło cierpień Bronisławie Wajs (Papusza, czyli Lalka, to przydomek cygański). Bardzo wcześnie straciła ojca. Matka ponownie wyszła za mąż. Jan Wajs nadużywał alkoholu i znęcał się fizycznie zarówno nad żoną, jak i nad pasierbicą. Po pierwszym nieudanym związku Papuszy zaaranżowano jej małżeństwo z dużo starszym harfiarzem Dionizym Wajsem – stryjecznym bratem ojczyma, który kupił Papuszę. Chociaż z biegiem lat do siebie przywykli, ich związek nie był szczęśliwy. Bezdzietna, przygarnęła chłopca sierotę, ale Tarzan odwrócił się od niej, gdy dowiedział się, że nie jest jego biologiczną matką. Doświadczyła okrucieństw wojny: ciągłych ucieczek przed Niemcami i Ukraińcami, pogromu Cyganów i rzezi Polaków na Wołyniu. Po publikacji książki Jerzego Ficowskiego Cyganie polscy w 1953 została niesłusznie posądzona o zdradę plemiennego kodeksu (języka, obyczajów) i odrzucona przez własny lud. Przebywała w szpitalach psychiatrycznych. Pozostał przy niej tylko schorowany małżonek. Żyła na skraju nędzy i w pogardzie. Spoczywa na cmentarzu św. Józefa w Inowrocławiu. Papusza nigdy nie chodziła do szkoły. Prosiła dzieci, żeby nauczyły ją alfabetu. Żydowskiej sklepikarce za lekcje czytania płaciła kradzionymi kurami. Jakże ja chciałam w cygańskich wierszach składać cygańskie życie! (Ja, biedna Cyganka) Dzięki przekładom …