Niebawem upłyną dwa lata od uruchomienia Ogólnopolskiej Bazy Księgarń (OBK), stworzonej przez Instytut Książki wraz z Polską Izbą Książki w ramach programu „Księgarnie są ważne”. Warto podkreślić, że OBK to całkowicie bezpłatna, ogólnodostępna baza, zawierająca informacje o polskich księgarniach stacjonarnych. Celem inicjatorów projektów było utworzenie stale aktualizowanej bazy danych dotyczących funkcjonowania księgarń w Polsce.

Podstawowe pytania, na jakie OBK miała dać odpowiedzi, to ile jest księgarń w Polsce, jaka jest struktura i wartość tego rynku oraz jakie w tym względzie zachodzą zmiany. Dane pochodzą bezpośrednio od właścicieli księgarń, zarówno indywidualnych, jak i podmiotów funkcjonujących w ramach sieci działających na rodzimym rynku. Jakość i użyteczność danych zależy zatem od podmiotów zarejestrowanych w bazie. Jednocześnie jest to najważniejsza kwestia decydująca o wartości statystycznej i merytorycznej informacji zawartych w OBK, w największym stopniu decydująca o jej funkcjonalności.

– Dlatego konsekwentnie zachęcamy właścicieli firm księgarskich zgłaszających swoje podmioty do OBK, aby decydowali się na wpisywanie w rejestr niedostępny publicznie możliwie jak najszerszego pakietu informacji na temat prowadzonej przez siebie działalności – relacjonuje Grażyna Szarszewska, dyrektor generalna Polskiej Izby Książki. Zarejestrowało się dotychczas 1845 księgarń. Te dane potwierdza  szacunki Biblioteki Analiz co do liczby stacjonarnych księgarń w Polsce. Operatorzy bazy szacują, że istnieje jeszcze około 100 placówek, które – z różnych względów – nie przystąpiły do OBK. Wiedza o istnieniu bazy jest powszechna w środowisku. Baza spełnia bowiem jednocześnie istotną rolę w komunikacji z księgarzami. Zarówno liczba odwiedzin OBK, jak i reakcje na cotygodniowe posty i tematyczne mailingi potwierdzają ten fakt. Jedyna bolączką OBK pozostaje stosunkowo mała liczba podmiotów, które decydują się podać – na potrzeby bazy – informacje na temat asortymentu, przybliżonych przychodów realizowanych ze sprzedaży oferty książkowej, dodatkowych aktywności itp. Brak powyższych danych w znaczący sposób wpływa na wartość – przede wszystkim porównawczą – statystyk dotyczących polskich księgarń i rozwoju tego rynku.

Administratorzy OBK podkreślają dobitnie: dostęp do danych OBK ma ściśle ograniczone grono osób, objętych umowami o poufności. Co do szczegółów, ciekawe dane statystyczne opublikowano w OBK wiosną br. Zestawienie to dotyczyło liczby księgarń w zależności od roku rozpoczęcia działalności lub przejęcia przez inny podmiot. Trzeba jednak podkreślić, że powstało ono w oparciu o liczbę 1788 placówek ujętych w bazie. W obliczu zmian, jakie zaszły na rynku na przestrzeni kilku miesięcy, w tym w zakresie aktywności operacyjnej firm takich jak Księgarnie Świat Książki, Empik, Mole Mole, BookBook czy Bookszpan, ciekawie powinna prezentować się aktualizacja tego zestawienia np. na koniec roku kalendarzowego. W tabeli prezentujemy dane dotyczące otwarcia księgarń z bazy OBK w latach 2007–2016.

Na przełomie września i października w bazie odnotowano blisko 1850 księgarń, co oznacza, iż na jedno województwo średnio przypadło 115 placówek. Co do szczegółów, 777 placówek zlokalizowanych było w miastach powiatowych, a 556 w miastach wojewódzkich, a 284 w miastach innego typu. Warto podkreślić również, że aż 207 placówek działa w Warszawie. Na drugim biegunie znalazły się natomiast obszary  wiejskie. Ze statystyk OBK wynika, że zaledwie 12 z zarejestrowanych w niej księgarń działa w gminach o charakterystyce wiejskiej. Z najnowszych analiz danych zawartych w OBK wynika również, iż 70 proc. z zarejestrowanych księgarń posiada własne strony internetowe, w tym skoncentrowane na sprzedaży online.

W połowie roku opublikowano również dane dotyczące form prawnych polskich księgarni. Ponad 780 placówek prowadzona była przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Przeszło 360 placówek działało w ramach spółek akcyjnych, przy czym należy podkreślić, że dotyczy to przede wszystkim podmiotów sieciowych, w tym skupionych wokół sieci Empik (kierująca nią firma ma formę spółki akcyjnej od jesieni 2016 roku) czy Matras. Analizując dalej 300 księgarń prowadziły spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ciekawostkę stanowi natomiast fakt, iż blisko 20 księgarni prowadzonych było przez fundacje, a trzy miały statut instytucji kultury.