Piramidalny nagłówek zbudowałem, parafrazując tytuł cudownego tomu gawęd etnograficznych Antoniego Kroha. Jednak główną inspirację zaczerpnąłem z opublikowanych ostatnio przez Bibliotekę Narodową wyników badań czytelnictwa 2016. Przyznam, że tym razem i ja po raz pierwszy poczułem zaniepokojenie. Głupiejemy. Wszyscy święci, a zwłaszcza Wy, Czterej Ewangeliści, dlaczego patrzycie beznamiętnie widząc, że 41 proc. moich rodaków nie posiada w domu ani jednej książki? Że cokolwiek czyta u nas ledwo 37 proc. ludzików! Nie martwi was postępujące zidiocenie narodu wybranego (podobno) do wyższych celów?! Dotąd rozmaite alarmistyczne dane traktowałem bez nerwacji. Ot, dojrzeliśmy jako społeczeństwo, wracamy do realizmu w oglądzie rzeczywistości. Następuje beznamiętna weryfikacja zasad opisu tego, co w kraju i tak zachodziło, zachodzi i zachodzić będzie. Przyjmujemy do wiadomości empiryczną prawidłowość: mamy do czynienia z nieuchronnym rozwarstwieniem wynikającym z  odmiennych stylów uczestnictwa w konsumpcji kultury. Nie każdy potrafi aspirować do wartości poważniejszych; wielu nie posiada wyniesionych z domu nawyków, innym nie starcza rozumu. OK. Trudno. Perswadowałem sam sobie: patrzymy dzisiaj trzeźwo, już bez dawnej optymistycznej napinki, na osobników ankietowanych, którzy bardzo się starają, by w badaniach wypadać dobrze i  przypochlebić się ankieterom. Reprezentującym mądrość wyższego rzędu urzędowym przepytywaczom podlizywało się dotąd około 50 proc. przepytywanych. Przynajmniej tyle mieliśmy powodów do zadowolenia. Rodacy czytali lub nie. Lecz ze wstydu przynajmniej łgali, że wtykają nosy w książki, aby w oczach opinii publicznej nie wyjść na durniów z kretesem. Wedle moich prywatnych szacunków czytelnicy „prawdziwi”, żelazny elektorat książki, stanowią w Polsce około 20 proc. populacji. Prawdziwi, czyli czytający systematycznie. Sięgający po książkę nie tylko z potrzeb zawodowych …