Biblioteka Narodowa opublikowała już 60. numer rocznika "Ruch Wydawniczy w Liczbach". Raport autorstwa Olgi Dawidowicz-Chymkowskiej obejmuje szczegółowo opracowane dane na temat produkcji wydawniczej w roku 2014. Tradycyjnie podstawę prezentowanych w roczniku obliczeń stanowią otrzymywane, na podstawie istniejących zapisów prawnych, przez Bibliotekę Narodową egzemplarze obowiązkowe. W przypadku książek obliczenia wykonywane są w oparciu o liczbę pozycji odnotowanych w "Przewodniku Bibliograficznym" na rok 2014. "Uwzględniane są tu także książki przysłane do Biblioteki Narodowej z opóźnieniem, czyli opublikowane przed 2014 rokiem (choć nie wcześniej niż w roku 2010). Traktowane są one jako swoisty ekwiwalent za tę część tytułów z roku 2014, które, jak pokazuje dotychczasowa praktyka, również zostaną przekazane przez wydawców do BN w późniejszym terminie. Jeśli chodzi o publikacje periodyczne - uwzględniane są wszystkie tytuły, których przynajmniej jedno wydanie z roku 2014 zostało nadesłane nie później niż do czerwca roku następnego". Jak zaznacza autorka raportu, poniższe dane obejmują książki i periodyki posiadające wersję papierową (jako jedyną lub funkcjonującą obok wersji elektronicznej). Stawia również tezę o niezadawalającym stanie prawnym "przede wszystkim w zakresie postanowień dotyczących informowania Biblioteki Narodowej o nakładach książek". Jak podkreśla, istniejący obecnie wymóg przesyłania danych o nakładzie wraz z egzemplarzem publikacji oznacza, że wydawca może podać jedynie informacje o liczbie pierwotnie wydrukowanych egzemplarzy danej książki, stanowiących nakład inicjalny, a tymczasem coraz częściej jest to tylko część, czasem niewielka, nakładu globalnego. "Oznacza to, że nasze dane - aby przynosiły rzetelną informację o wielkościach nakładów książek w Polsce - powinny opierać się na uzyskiwanych na koniec roku informacjach o faktycznie wydrukowanej liczbie książek. Być może takie rozwiązanie uda się umieścić w nowelizacji prawa dotyczącego egzemplarza obowiązkowego" - czytamy w "RWwL". Stad też decyzja z 2013 roku, aby w publikacji tej nie podawać danych dotyczących nakładów publikacji książkowych, a od 2014 roku tym obostrzeniem objęto również periodyki. Bieżące wydanie statystycznego rocznika BN przynosi również kolejną zmianę, która związana jest z dążeniem do staranniejszego opracowania tych danych, którymi dysponuje narodowa książnica. Dotyczy ona zastosowania nowej i bogatszej, a przez to bardziej precyzyjnej kategoryzacji funkcjonalnej. Obecnie zarówno wydawnictwa periodyczne, jak i nieperiodyczne opisywane za pomocą ponad 20 kategorii, które "pozwalają w znacznym stopniu oddać bogactwo form publikacji funkcjonujących na współczesnym rynku wydawniczym". Z uwagi na charakter naszego pisma skupimy się oczywiście na zaprezentowanej w raporcie BN statystyce dotyczącej produkcji stricte książkowej A.D. 2014 - tytuły W roku 2014 w bibliografii narodowej odnotowano 32716 tytułów książek. Jest to wynik bardzo zbliżony do uzyskanego w roku 2013 - wtedy były to 32863 pozycje, ponieważ różnica w wielkości zbioru w obu rocznikach wynosi zaledwie 147 tytułów. Po pierwsze oznacza to, że spadek liczby tytułów zanotowany w 2013 roku miał charakter jednorazowy i nie przerodził się zatem w trwalszy trend. Dla porównania w analogicznym okresie w Wielkiej Brytanii ukazało się 184 tys. tytułów, w Niemczech - 93,6 tys., we Francji - 80,2 tys., w Hiszpanii - 76,4 tys., we Włoszech - 64 tys., a także na przykład w Rosji - 120,5 tys. Jednocześnie w Polsce ukazuje się w więcej tytułów niż w krajach takich jak: Dania - 12,4 tys., Finlandia - 11,4 tys., Czechy - 17,2 tys., Szwecja - 12,4 tys., Norwegia - 7,4 tys., Węgry - 11,9 tys., Belgia - 10,4 tys., Grecja - 8,3 tys. czy Słowenia - 4,2 tys. egz. "O ile pod względem liczby wydawanych rocznie publikacji Polska znajduje się na dość wysokiej pozycji wśród krajów europejskich, o tyle jednak wypada już dużo gorzej, gdy liczbę tę odniesiemy do wielkości populacji każdego z państw. Jedna książka przypada w Polsce na 1176 osób" - czytamy w raporcie statystycznym BN. Podobne wskaźniki notują kraje takie jak: Grecja - 1298, Rosja - 1183 czy Belgia - 1052. Jednakże w przypadku większości uwzględnionych w porównaniu krajów europejskich wskaźnik ten przedstawia się znacznie bardziej korzystnie. W Wielkiej Brytanii jedna książka przypada na 352 osoby, w Danii - 451 osób, w Słowenii - 459, w Finlandii - 473, w Czechach - 613, w Hiszpanii - 618, w Szwecji - 765, we Francji - 820, w Norwegii - 693, w Niemczech - 857, na Węgrzech - 825, we Włoszech - 937 osób. Oczywiście wskaźnik wielkości oferty wydawniczej oparty na zestawieniu liczby publikowanych książek z wielkością populacji z pewnością nie jest idealnym narzędziem do porównywania roli książki w życiu społecznym poszczególnych państw, które powinno w dominujący sposób wpływać na interpretację faktów. W sposób oczywisty prezentuje się on znacznie korzystniej m.in. w przypadku państw o mniejszej populacji. Z drugiej strony dostępne analizy badawcze wskazują, że państwa, w przypadku których zależność ta jest stosunkowo korzystna, na ogół lepiej niż przeciętnie wypadają także w badaniach czytelnictwa. Produkcja książek wg UKD W polskiej produkcji wydawniczej w roku 2014 największy dział tematyczny - określony zgodnie z zasadami Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej - tworzyły teksty literackie, stanowiące 25 proc. całego zbioru. Kolejne pozycje zajęły następujące działy: "historia i biografie" (8,2 proc.), "religia i teologia" (8 proc.), "prawo, administracja, opieka społeczna i ubezpieczenia" (6,8 proc.), "polityka i ekonomia" (6,7 proc.), "inżynieria, technika, przemysł, handel i rzemiosło" (5,8 proc.), "szkolnictwo i dokształcanie nauczycieli" (5 proc.), "nauki medyczne" (3,7 proc.) i "nauki przyrodnicze" (3,2 proc.).To co charakterystyczne dla 2014 roku, to znaczący wzrost liczby tekstów literackich - o 1121 tytułów, czyli o 15 proc. W rezultacie ich udział w całości zbioru zwiększył się o ponad 3 proc. Produkcja wg kategorii Dla pogłębienia charakterystyki polskiej rocznej produkcji tytułów książkowych, obok tematycznej klasyfikacji opartej na kategoriach UKD, Biblioteka Narodowa dokonuje także podziału książek na kategorie określające ich "funkcje i przeznaczenie czytelnicze". Pozwala to na budowanie analiz dotyczących historycznych i aktualnych rynkowych trendów, przynajmniej z punktu widzenia sektora produkcyjnego, a więc wydawców książek. W porównaniu z rokiem 2 013 w zakresie tym odnotowano jednak pewne zmiany. I tak, wśród typów książek, których liczba w 2014 roku zmalała, znalazły się publikacje naukowe, słowniki i encyklopedie, poradniki i przewodniki, eseistyka literacka i artystyczna, ale także literatura piękna. Natomiast wzrost liczby tytułów odnotowano w ramach kategorii takich jak: literatura romansowo-obyczajowa, sensacyjno-kryminalna, fantastyczna, publikacje dla dzieci i komiksy, a także publikacje popularnonaukowe. Poniżej nieco bardziej szczegółowo omawiamy sytuację w każdej z tych kategorii. Publikacje naukowe W roku 2 014 w bibliografii n arodowej odnotowano 11678 książek naukowych (w tym 1028 podręczników akademickich), zatem o 1436 tytułów (11 proc.) mniej niż rok wcześniej. Oznacza to kontynuację tendencji spadkowej. W rezultacie redukcji uległ także procentowy udział książek naukowych w całym zbiorze tytułów - z niemal 40 do 36 proc. Z jednej strony spadek ten nie jest jednak na tyle duży, aby zmienić pozycję tego typu lektur jako największego działu publikowanych w Polsce tytułów, z drugiej statystyka ta wydaje się odzwierciedlać zmiany cywilizacyjne i technologiczne, które zachodzą w polskiej nauce. W omawianym okresie na odnotowano również znaczących zmian w proporcjach tematycznych książek z tej kategorii. Największy odsetek tytułów reprezentował działy: "polityka i ekonomia" (14 proc.), "prawo, administracja i opieka społeczna"(13 proc.), "inżynieria, przemysł, handel i rzemiosło" (11 proc.) oraz "historia i biografie" (10 proc.). Blisko 5-proc. udziały w segmencie mają kategorie takie jak: "szkolnictwo i dokształcanie nauczycieli", "socjologia i statystyka", "nauki przyrodnicze", "nauki medyczne", "historia literatury i krytyka literacka". Natomiast wydarzeniem o ewidentnie pozytywnym charakterze był natomiast wzrost produkcji książek historycznych, który wyniósł 16 proc. Aż 77 proc. książek naukowych stanowiły prace napisane w języku polskim. 8 proc. książek naukowych zostało opublikowanych w językach obcych, a 7 proc. - w polskim i obcym. Natomiast tłumaczenia z języków obcych stanowią natomiast zaledwie 6 proc. całego odnotowanego przez BN zbioru książek naukowych. Ponadto, …