Czy ktoś widział kiedykolwiek czytającego Japończyka? Nie chodzi mi bynajmniej o zasugerowanie, że stan czytelnictwa w Japonii osiągnął statystyczny poziom tegoż w pięknym Kraju nad Wisłą. Otóż nie! W Kraju Kwitnącej Wiśni jest pod tym względem zapewne lepiej niż u nas, ale... ja naprawdę nigdy nie widziałem czytającego Japończyka. Ta dość dziwaczna refleksja dopadła mnie podczas zaległej lektury pesymistycznego tekstu "Duży spadek i złe prognozy" ("Rzeczpospolita", 10 maja 2012), w którym Łukasz Gołębiewski i Paweł Waszczyk stawiają i uzasadniają ogólną tezę, iż w naszej książkowej branży lepiej to... już było. A teraz będzie tylko gorzej, na co wskazują wszystkie wskaźniki. Co ma do tego Japonia, japoński rynek książki i japońskie czytelnictwo?… Odpowiedź nie jest ani oczywista, ani prosta. Oglądam w telewizji filmową migawkę przedstawiającą podróż w jednym z kolejowych cudów świata: pociągu relacji Tokio-Kyoto. Ponad pięćsetkilometrowa trasa w niespełna trzy godziny (sic!). Luksus bije po oczach. Kamera powoli przesuwa się po twarzach pasażerów… Wszyscy śpią, w pozach rozmaitych. Setki ludzi w pociągu, w godzinach tuż popołudniowych. Komentarz lektora: „Japończycy są na ogół tak zmęczeni codzienną pracą, że wykorzystują każdą wolną chwilę na sen”. Jeśli wierzyć Marksowi, że „byt określa świadomość”, to telewizyjny obraz ilustruje to twierdzenie w sposób zaskakujący: walka o standard bytu nie pozostawia marginesu na …