Wtorek, 24 października 2017
WydawcaNovae Res
AutorDanuta Chlupová
RecenzentEwa Tenderenda-Ozóg
Miejsce publikacjiGdynia
Rok publikacji2017
Liczba stron296
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 10/2017

W Żywocicach w Czechach, w małej miejscowości położonej między Cieszynem a Ostrawą, stoi pomnik tragedii żywocickiej. Monument przedstawiający kobietę z dzieckiem na rękach, u stóp której leży skonany mężczyzna, poświęcony jest ofiarom zbrodni dokonanej przez nazistów na miejscowej ludności podczas drugiej wojny światowej. 6 sierpnia 1944 roku rozstrzelano, w odwecie za atak polskich partyzantów, 36 mieszkańców Żywocic i sąsiednich wsi – 28 Polaków i 8 Czechów. Mordowani byli na drodze, w polu, przy swoich domach na oczach rodzin. Żywocice pierwotnie należały
do Polski, potem zostały włączone do Czechosłowacji, w 1938 roku wraz z Zaolziem przyłączono je do Polski. Po wojnie ponownie znalazły się w Czechosłowacji.

Pomnik znajduje się w pobliżu domu Danuty Chlupovej, Polki, która od urodzenia mieszka w Czechach. Dziennikarka miała okazję rozmawiać z wieloma świadkami, a ich opowieści skłoniły ją do napisania książki o dramatycznych wydarzeniach. Wiedzę o tamtych czasach czerpała również z publikacji naukowych czeskiego historyka Mečislava Boráka. Gotową powieść nadesłała na konkurs Literacki Debiut Roku, organizowany przez wydawnictwo Novae Res, a kapituła pod przewodnictwem prof. UG dr hab. Anny Ryłko-Kurpiewskiej przyznała jej nagrodę główną.

Jak wyznaje autorka, bohaterowie „Blizny” są postaciami fikcyjnymi i nie są rzeczywistymi ofiarami zbrodni, ani też nawiązujących do tej zbrodni aresztowań. Wyjątek stanowi Zenon Kożusznik, który był najmłodszą ofiarą mordu. Postaciami historycznymi są niektóre osoby występujące epizodycznie, jak wójt Henryk Mokrosz, żandarm Fritz Sattler oraz rzeźnik Franciszek Pawlas, którego rodzina została aresztowana za pomoc partyzantom.

Akcja powieści toczy się w dwóch wymiarach – współcześnie i podczas drugiej wojny światowej. Główna bohaterka, czterdziestoletnia Katarzyna, otrzymuje ofertę pracy w Ostrawie. Na miejscu poznaje studenta historii, który opowiada jej o Żywocicach. Kobieta przypomina sobie, że jej teściowa pochodzi z tych okolic. Wszczyna prywatne śledztwo, by sprawdzić, czy rzeczywiście historia ma związek z młodością matki jej męża.

Czytelnik poznaje też losy Marty, jej rówieśników oraz mieszkańców wioski, którzy każdego dnia, pod niemiecką okupacją, drżą o swoje życie. Na tle wydarzeń historycznych rozgrywają się osobiste dramaty bohaterów. W tych okrutnych czasach, pełnych strachu i nieufności, wymagających trudnych czy wręcz niemożliwych wyborów, rodziła się też potrzeba bliskości, potrzeba miłości. Marta, dożywszy sędziwego wieku, nigdy nie wspominała rodzinie o tym, co przeszła, o bliznach – fizycznych i psychicznych. I być może jej bliscy nie byliby świadomi jej doświadczeń. Warto więc dopytywać, namawiać do zwierzeń, wysłuchać tych niewielu już świadków przeszłości, by pamięć nigdy nie umarła.

„Blizna” to bardzo udany debiut. Powieść zręcznie zaplanowana, z budującą napięcie tajemnicą rodzinną. Danuta Chlupová napisała książkę przejmującą, dostarczającą wielu wzruszeń. To świadectwo człowieczeństwa w obliczu najokrutniejszych czasów wojennych.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ