Po lekturze „Legionu” odnoszę wrażenie,
że gdyby autorka postanowiła
kiedyś napisać podręcznik do fizyki
kwantowej, byłaby to lektura na tyle pasjonująca,
że przekonałaby do studiowania
tej dziedziny nawet tak zdeklarowanego
humanistę jak ja.

Po raz kolejny otrzymujemy wspaniale
napisaną, niebanalną i poruszającą historię.
Historię żywą, autentyczną, ukazującą
w całej pełni zarówno jej pełny ludzki
wymiar, jak i jej złożoność.

To szczególnie ważne w przypadku
opowieści o żołnierzach Brygady Świętokrzyskiej,
utworzonej latem 1944 przez
Narodowe Siły Zbrojne na terenie okupowanej
Polski i podjętą przez Brygadę
w styczniu 1945 roku, zakończoną sukcesem,
próbę przedostania się do operujących
na Zachodzie polskich sił zbrojnych.
Czytelnik dostaje do rąk jedyną w swoim
rodzaju historię okupowanej Polski,
przedstawionej z perspektywy szeregowych
ludzi ruchu oporu, mielonych przez
wojenną machinę, których losy jeszcze
dobitniej podkreślają dramatyzm tamtych
czasów.

Bohaterowie książki to barwna paleta
ludzkich postaw, przekonań, marzeń i działań.
Tworzących obraz tak złożony, niejednolity
i trudny do jakiejkolwiek oceny jak
tylko była nią zapewne rzeczywistość czasu
wojny. Co ważne, Cherezińska nie ocenia,
nie potępia ani nie gloryfikuje. Postaci
z kart „Legionu” to nie wyidealizowani bohaterowie,
którzy mężnie i za wszelką cenę
biją jednego i drugiego okupanta. To także,
a może przede wszystkim, ludzie pełni
obaw o jutro, chcący przeżyć w dramatycznej
rzeczywistości następny dzień.

Jak zwykle u Elżbiety Cherezińskiej
nie brak znakomitych dialogów, humorystycznych
scen i niespodziewanych zwrotów
akcji. Walka z okupantem staje się
w „Legionie” próbą pogodzenia zbrojnego
wysiłku z chęcią zachowania pozorów
normalnej egzystencji. W tym kontekście
zwraca uwagę szczególnie postać Poli
– niespełnionej aktorki, którą los zmusza
do porzucenia marzeń o byciu adorowaną
na rzecz odpowiedzialności
za innych.

Pochwała należy się także warstwie edytorskiej
„Legionu”. Pomocne są okresowe
przypomnienia kim jest dana postać, szczególnie
wobec mnogości wątków i intensywności
narracji. Sama autorka jest merytorycznie
przygotowana nie tylko do dziejów
Brygady, ale generalnie okupowanej Polski.
Analogicznie do swoich innych prac, Elżbieta
Cherezińska stawia na historyczną wiarygodność,
tworząc społeczno-polityczne
tło dla działań bohaterów powieści, z którego
możemy czerpać wiedzę o dramatycznych
losach naszego kraju w czasie wojny.
Moja jedyna uwaga dotyczy zamieszczonych
w środku dwóch identycznych map, pokazujących
szlak Brygady na Zachód w 1945
roku. Być może lepszym pomysłem byłoby
zastąpienie jednej z nich mapą Generalnego
Gubernatorstwa gdzie głównie toczy się
akcja „Legionu”. Nie zmienia to jednak bardzo
pozytywnego wrażenia, jakie zostawia
jego lektura.