Wtorek, 13 marca 2018
WydawcaLiteratura
AutorDorota Combrzyńska-Nogala
RecenzentMaria Kulik
Miejsce publikacjiŁódź
Rok publikacji2017
Liczba stron196
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 2/2018

Dorota Combrzyńska-Nogala jest jedną z flagowych pisarek wydawnictwa Literatura. Rodowita łodzianka, znakomicie czuje atmosferę miasta, jego historię i topografię. Z wykształcenia jest surdopedagogiem, czyli zajmuje się kształceniem osób niesłyszących. Może to stąd bierze się jej wrażliwość, owocująca tak różnorodną twórczością literacką? Autorka adresuje swoje utwory do czytelników w różnym wieku (m.in. „Syberyjskie przygody Chmurki”, „Możesz wybrać, kogo chcesz pożreć”), krytyka literacka i gremia jurorskie cenią twórczość Nogali.

Fabuła najnowszej powieści toczy się w czasie stanu wojennego; rozpoczyna się widowiskowym aresztowaniem sąsiadów, połączonym z odebraniem malutkiego dziecka, potem do więzienia w Łęczycy trafiają ojciec i dziadek Jacka Chwata, bohatera książki. Podczas rozwijającej się akcji czytelnik pozna realia tamtych czasów – system kartkowy, cenzurowanie listów, nielegalny ubój zwierząt gospodarskich, tajniki podziemnej działalności wydawniczej. To nie pierwsza powieść współczesna, tocząca się w klimacie tamtych lat, oczywiście odmienna stylem i tematyką. Może być okazją do rozmowy o tamtych czasach i poznania ciekawych historii rodzinnych.

Zaciskająca się pętla niebezpieczeństw skłania matkę Jacka do wysłania syna poza miasto, do Warty, gdzie mieszka babcia, licząc na spokój i ochronę chłopca. Warta to niewielkie miasteczko, nawet obecnie liczy niecałe 4000 mieszkańców. Wszyscy się znają, a z rynku można trafić wszędzie. Głównym budynkiem użyteczności publicznej, który odegra znaczącą rolę w życiu bohaterów, jest szpital psychiatryczny.

Akcja utworu rozpoczyna się od pogrzebu Wiktorii Wilczyńskiej, osoby znanej w mieście, prowadzącej laboratorium farmaceutyczne. To tam właśnie powstawał tytułowy eliksir, będący obiektem pożądania wielu osób. Sekretu jego produkcji Wiktoria strzegła przed osobami niespełniającymi wg niej „kryteriów etycznych”.

Ponieważ zmarła nie pozostawia testamentu, więc do spuścizny (w tym do tajników produkcji) roszczą sobie pretensje różne osoby. Upragniona mikstura jest nie tylko napojem miłosnym, ale też przywraca chęć do życia ludziom zagubionym i załamanym. Pierwszym pretendentem do zdobycia eliksiru jest prawnuk Wiktorii, Hirek, który pragnie rozkochać w sobie Marcelę, wnuczkę warciańskiego piekarza, a obecnie, po ciężkich przejściach obozowych, pacjenta wspomnianego szpitala. Z kolei Romka, daleka powinowata, ale ulubiona wnuczka, potrzebuje eliksiru dla swojej mamy, cierpiącej na depresję po śmierci ojca. Niestety, doświadczenia poprzednich pokoleń uczą ostrożności w posługiwaniu się eliksirem. Rozkochane „na siłę” osoby nie potrafią uszczęśliwić ani siebie, ani drugiej osoby. Babcia Majerankowa, opowiadając tę historię Romce i Hirkowi, przytacza stare powiedzenie, że nie da się zbudować szczęścia na cudzej krzywdzie.

Powieść Doroty Combrzyńskiej-Nogali jest przeznaczona dla starszej młodzieży. Wiele zazębiających się wątków, liczne odniesienia do wydarzeń tamtego okresu stanowią, mimo licznych przypisów, wyzwanie czytelnicze dla osób mniej wyrobionych literacko. Autorka pozostawia tzw. zakończenie otwarte, czytelnik może snuć przypuszczenia, jak potoczą się dalej losy bohaterów. W chwili, gdy zamykamy książkę, Romka rzuca się w ramiona wypuszczonej ze szpitala matki, Marcela z pomocą Hirka odbudowuje starą piekarnię, mamę Jacka Chwata wypuszczają z internowania, ale ojciec i dziadek dalej siedzą w więzieniu.

My, współcześni, wiemy, kiedy ostatecznie zakończył się stan wojenny, ale wiemy też, że odcisnął on piętno w życiu wielu polskich rodzin. Dobrze, że powstała ta książka.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ