Zapowiedziane spotkanie w „Piwnicy pod regałami” w Czytelni Naukowej nr VII Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy na Starym Mieście wywołało tak duże zainteresowanie, że część obecnych musiała skorzystać z miejsca na schodach prowadzących do klimatycznego wnętrza, bo zabrakło dla nich krzesełek.
Gości powitała Krystyna Chwazik, kierownik Czytelni Naukowej nr VII, a bohaterem spotkania był prof. Andrzej Mencwel, autor książki „Powieść z życia. Strona ojca” (Nisza).
– Prof. Andrzej Mencwel jest jedną z osób ważnych dla polskiego myślenia o kulturze, był założycielem Instytut Kultury Polskiej. Dzisiejsze spotkanie jest wyjątkowe, bo rozmawiamy o książce, która jest inna od poprzednich książek tego autora, bo jest to książka osobista, w której rozpoznajemy autora esejów historyczno-kulturowych, ale mamy też do czynienia z bardzo poruszającą osobistą opowieścią, w której pojawia się ogrom wątków, eksplorowanych w tej “powieści'” zachęcających też do spotkania czy zderzenia tej pamięci z naszą pamięcią. Mamy w tej książce Jelenią Górę, Tarnobrzeg, Rawicz, przesiedlenie, historie życia rzemieślniczego, przygody życia „chłopackiego”, mamy mamę, która umarła, narodziny, przodków, trudne relacje z ojcem, poruszające ostatnie spotkanie po jego śmierci. Mamy też rzemiosło, żelazko, materialność, wysokie sufity mieszkań w Jeleniej Górze, jazdę na sankach, obraz Murilla zaplątany w Jeleniej Górze i mnóstwo, mnóstwo innych jeszcze wątków – powiedziała dr hab. Małgorzata Litwinowicz, która spotkanie prowadziła.
– Mają być trzy tomy, które mają swoje tematy i są zapewne w znacznej mierze przemyślane, ale na papierze jest tylko tom pierwszy, jaki ukazał się w ubiegłym roku. Jego podtytuł brzmi „Strona ojca”, drugim będzie „Strona matki”, ale kiedy ten tom zostanie napisany, to autor jeszcze nie powiedział. Myślę, że pisanie tego tomu będzie trwało co najmniej rok. A potem jeszcze ma być tom pod tytułem „W swoją stronę”i mam wielka nadzieję, że te wszystkie trzy tomy powstaną. Oczywiście pewne wątki pojawiają się już w pierwszym tomie, bo nie można tego wszystkiego ściśle porozdzielać – przekazała Bibliotece Analiz Krystyna Bratkowska, właścicielka wydawnictwa Nisza. Ten pierwszy tom odnosi się do ojca, którego autor znał, a „Strona matki” będzie bardzo specjalną rzeczą, bo matka umarła przy porodzie. I będzie to odniesienie się do dziedzictwa ze strony matki. Bardzo blisko z autorem były związane jego dwie siostry. Znalazł się pod opieką jednej z sióstr jako chłopiec, kiedy ojciec zaczął mieć poważne kłopoty, bo to były czasy stalinowskie i nawet trafił do więzienia. Chyba przeczuwając, co się dzieje i co może się zdarzyć, zawiózł tego jeszcze małego chłopca jednej z córek, która mieszkała w Żarach. Tam dojrzewał i spędził całą młodość do matury. Dopiero wyjeżdżając na studia opuścił siostrę i zaczął własne życie. Ten czas jest bardzo ważny i bardzo jestem ciekawa tego drugiego tomu, który będzie z pewnością równie fascynujący jak tom pierwszy. Ten czas jest przełomowy historycznie i miejsce szczególne, a także usytuowanie rodzinne autora jest niezwykłe – na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych. Potem Andrzej Mencwel trafia na studia do Warszawy w zupełnie inny świat i sam musi sobie radzić – dodała Krystyna Bratkowska.
Andrzej Mencwel jest historykiem kultury polskiej, eseistą i publicystą. W latach 1963-1968 doktorant na Wydziale Filologii Polskiej UW. Od 1976 roku pracownik naukowy Katedry Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki UW, kierował Katedrą w latach 1991-1998. Od 1998 do 2005 roku dyrektor Instytutu Kultury Polskiej, a następnie przewodniczący Rady Naukowej IKP (2005-2008). Profesor Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (1998-2008). Członek senatu UW dwóch kadencji (2002-2005, 2005-2008). Członek Rady Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (1995-2009), Rady Programowej Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” (2001-2016), Rady Narodowego Centrum Kultury (2002-2006), członek Zespół Nauk Humanistycznych w MEN (1995- 2001), a następnie jego przewodniczący (2001-2011). Prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (2002-2007), od 2009 roku – jego prezes honorowy. Członek Rady Programowej Warszawskiego Festiwalu Nauki (od 1999), a następnie jej przewodniczący (2011-2016).
Odznaczenia: Medal Komisji Edukacji Narodowej (2001), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011), Medal Uniwersytetu Warszawskiego (2006), Zasłużony Kulturze Gloria Artis (srebrny) 2005, Medal 200-lecia Uniwersytetu Warszawskiego (2016), Złoty Medal Akademii Polskiego Sukcesu (2017).
Najważniejsze publikacje: „Etos Lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego”(1990, 2009, Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej), „Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku” (1996, Nagroda Ministra Edukacji Narodowej, Nagroda PEN-Clubu Polskiego im. Jana Strzeleckiego), „Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia” (2006, Nagroda im. Jana Baudoina de Courtenay, nominacja do Nagrody Literackiej Nike), „Stanisław Brzozowski. Postawa Krytyczna. Wiek XX”(2014, Książka Roku miesięcznika „Nowe Książki”, Nagroda miasta Krakowa im. Kazimierza Wyki; nominacja do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego, Nominacja do Nagrody Gdynia (esej), „Toast na progu” (2019, Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej, Nominacja do Nagrody Literackiej Nike, Nominacja do Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy; „Przedwiośnie czy potop, 2. Nowe krytyki postaw polskich” (2019, Nagroda Clio drugiego stopnia).
W latach 1988-2011 redaktor serii podręczników akademickich „Wiedza o kulturze”. Wieloletni redaktor naukowy serii „Communicare” Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego. Laureat subsydium profesorskiego programu „Mistrz” Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (1994-1997). Kierował grantem zamawianym KBN „Polska myśl kulturoznawcza XX wieku”, którego efektem jest dwutomowa publikacja „Kulturologia polska XX wieku” (2013).
Założyciel Komitetu Nauk o Kulturze PAN i kilkakrotnie jego członek, kilkakrotnie też członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rad Naukowych ILP, ISZiP, Ośrodka Studiów Amerykańskich, Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych.
Wypromował kilkudziesięciu magistrów w Warszawie i Białymstoku, 19 doktorów, był promotorem dwóch doktoratów honorowych w UW. Powołany przez Senat UW na promotora w doktorskim przewodzie honorowym dla Olgi Tokarczuk. Honorowy mieszkaniec wsi Trynosy oraz honorowy obywatel gminy Kadzidło.
[na zdjęciu od lewej: Krystyna Chwazik, kierownik Czytelni Naukowej nr VII, dr hab. Małgorzata Litwinowicz, prof. Andrzej Mencwel, piąty od lewej Adam Michnik]
