11 czerwca w Pałacu Rzeczypospolitej odbyła się uroczystość wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Laureatką tegorocznej edycji została Anne Carson – wybitna poetka, eseistka i filolożka klasyczna, jedna z najoryginalniejszych postaci współczesnej literatury światowej.

Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta honoruje najwybitniejszych autorów światowych, których twórczość nawiązuje do kręgu wartości bliskich dziełu Zbigniewa Herberta – takich jak wolność, godność człowieka, niezależność myślenia, a także szacunek wobec dziedzictwa kulturowego. Przyznawana corocznie od 2013 roku, jest jedyną literacką nagrodą tej rangi o światowym zasięgu, która ma swoje źródło w Polsce – w kraju Herberta.

Anne Carson urodziła się w 1950 roku w Toronto. Studiowała filologię klasyczną, którą przez wiele lat wykładała. Jej twórczość, pozostając w nieustannym dialogu z tradycją, jest zanurzona we współczesności – jej języku, obrazach i problemach. Z niezwykłą bezpośredniością opowiada o naturze miłości i pożądania, bólu i utraty, śmierci i przemijania. Większość jej najważniejszych dzieł ukazała się po polsku – „Autobiografia czerwonego”, „Piękno męża”, „Słodko-gorzki eros” i „Dekreacja”. Na przekład wciąż czeka niezwykły utwór „Nox” – poemat, zbiór fragmentów, notatek, przekładów, dzieło sztuki wizualnej, a przede wszystkim elegia dla zmarłego brata.

Anne Carson powiedziała podczas uroczystości: – Lubię myślenie. Wydaje mi się, że to jedna z najbardziej zachwycających rzeczy, jakie robimy jako ludzie. A jeśli pragniemy zapisać, ująć lub uchwycić tę ekscytację, którą przynosi myślenie, najlepszym narzędziem jest wiersz. Dlatego szczególnie pociągają mnie wiersze Zbigniewa Herberta, które przemawiają głosem pewnego siebie pana Cogito i podejmują temat myślenia.

W laudacji wygłoszonej na cześć laureatki, członkini Jury – poetka i tłumaczka Krystyna Dąbrowska – podkreśliła: – Anne Carson nazywa swoje długie wiersze „powieściami” lub „esejami” i rzeczywiście włącza do lirycznej dykcji elementy eseju, prozy poetyckiej, dramatu i przekładu. […] Przekraczając granice gatunków i igrając z naszymi oczekiwaniami, Carson nie opuszcza terytorium poezji — przeciwnie, poszerza jego granice, a nawet sprawia, że wydaje się ono nieograniczone. Jest poetką olśniewającej wyobraźni, dającą mi, jako czytelnikowi, poczucie całkowitej wolności, odkrywania nowych światów.

Podczas gali zabrzmiały wybrane przez Anne Carson wiersze Zbigniewa Herberta w interpretacji dwóch znakomitych aktorek: Magdaleny Czerwińskiej i Mai Ostaszewskiej.

Laureatkę Nagrody wyłoniło międzynarodowe Jury, w skład którego wchodzą wybitni twórcy i znawcy literatury:

• Krystyna Dąbrowska (Polska) – poetka, tłumaczka, eseistka
• Edward Hirsch (USA) – poeta i prezes John Simon Guggenheim Memorial Foundation
• Michael Krüger (Niemcy) – poeta, prozaik, wieloletni wydawca i redaktor Carl Hanser Verlag
• Mercedes Monmany (Hiszpania) – eseistka, krytyczka literacka, znawczyni literatury środkowoeuropejskiej;
• Aleš Šteger (Słowenia) – poeta, eseista i kurator literacki.

Sekretarzem Jury jest redaktor i historyk sztuki – Mikołaj Nowak-Rogoziński.

Nagrodę stanowi statuetka projektu Szaroszyk Rycerski Architekci – z autografem Zbigniewa Herberta – oraz czek w wysokości 50 tys. dolarów ufundowany przez Partnerów Strategicznych Nagrody.

Retransmisja zapisu wideo z przebiegu uroczystości wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 dostępna jest na Facebooku i kanale YouTube Fundacji im. Zbigniewa Herberta oraz na kanale YouTube Biblioteki Narodowej.

Partnerami Strategicznymi Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2025 są Fundacja PZU oraz Liebrecht & wooD Poland.

[na zdjęciu: Magdalena Bartkiewicz-Podoba, Jacek Michałowski, Anne Carson, fot. Paweł Morawiec]