Piękne, piękniejsze, najpiękniejsze Co pod choinkę? Oczywiście, książkę, a że Boże Narodzenie to święta wyjątkowe, dlatego i książka nie może być byle jaka. Ma być piękna, i już. A jak jeszcze jest mądra, to radość darującego i obdarowanego będzie do kwadratu. Dlatego też nie wyobrażam sobie, by kogokolwiek, kto ma więcej niż dwie komórki, nie ucieszyła pod świątecznym drzewkiem "Panorama średniowiecza" Roberta Bartletta - znakomita, wnikliwa, a przecież popularna praca o epoce, którą zainteresowanie ostatnimi czasy wciąż rośnie. Pozwolę tu sobie na wspomnienie odległych już lat i swoją młodzieńczą fascynację "Jesienią średniowiecza" Johanna Huizingi. Podejrzewam, że dla wielu czytelników lektura tego dzieła odegrała kluczowe znaczenie w zrozumieniu średniowiecza, które - niestety - w ówczesnej edukacji szkolnej przedstawiano jako synonim ciemnoty. Szczęśliwie trafiało się potem na Huizingę, no a dalej było już z górki. A jednak nie widzieliśmy wtedy średniowiecza. Teraz, za sprawą wydanej przez Arkady pracy Bartletta, mamy "dwa w jednym". W książce tej historia przedstawiona została - jak powiada autor - "poprzez dzieła stworzone przez mężczyzn i kobiety tamtego okresu, poprzez budowle i przedmioty będące tworem ich rąk. Jest to wizualny odpowiednik zbioru źródeł pisanych, tekstów z przeszłości wyrażających myśli i uczucia ludzi tamtej epoki". "Panorama średniowiecza" prezentuje sztukę i życie codzienne w wiekach średnich, tamtą naukę i światopogląd, ukazuje stosunek chrześcijaństwa do niechrześcijan i średniowieczne poglądy na zbawienie duszy. Dzieło uzupełnia słownik biograficzny, tabele chronologiczne ułatwiające poruszanie się po powikłanych drogach i ścieżkach epoki oraz obszerną bibliografię. Za to pod wieloma względami rewelacyjne opracowanie zapłacimy 89 zł. A w przyszłym roku będziemy mogli pod choinką położyć, pięknie opakowaną, bliźniaczą "Panoramę renesansu". Autorstwa Margaret Aston. JUŻ BEZ MURU Bywają jednak takie sytuacje, w których wypada nam zabawić się w Mikołaja bardziej hojnego. Mówiąc wprost, obdarować zainteresowanego książką nie tylko piękną, ale i wyjątkowo efektowną (w domyśle: drogą). I w tym wypadku Arkady podsuwają produkt doskonały: "Berlin" Colina Eislera (248,5 zł), kolejny tytuł z luksusowej serii "Arcydzieła malarstwa", przedstawiającej kolekcje malarstwa w najsłynniejszych muzeach świata. O tym cyklu powiedziano już i napisano wszystko, przypomnę więc tylko o wciąż rzadkich na naszym rynku zaokrąglonych grzbietach książek, o futerałach chroniących woluminy przed zniszczeniem, czy o płóciennej oprawie. Pora jednak nieco miejsca poświęcić polecanemu pod choinkę "Berlinowi". W wyniku wydarzeń politycznych XX wieku nastąpiło rozproszenie berlińskich zbiorów, nie tylko na skutek podziału miasta. Już w 1938 r. hitlerowcom nie spodobała się "zdegenerowana sztuka", a w tydzień po zakończeniu działań wojennych (a więc nie w ich efekcie!), w schronie gdzie przechowywano cenne płótna ze zbiorów Gemäldegalerie i Nationalgalerie wybuchł pożar, który strawił m.in. "Szkołę Pana" Signorellego, trzy dzieła Caravaggia i wielki obraz Fra Bartolommea. Zwycięska Armia Czerwona rekwirowała w zdobytych Niemczech co tylko mogła, a że mogła wszystko, "zaopiekowała" się np. prawie 200 obrazami wywiezionymi z Poczdamu. Z obrazami tymi los nie obszedł się jeszcze najgorzej, są bowiem w Ermitażu. Może wrócą na swoje miejsce? Amerykanie …