Czwartek, 30 czerwca 2022

Zabytkowy gmach dawnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w alei Szucha 25 został uznany za pomnik historii rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W treści prezydenckiego rozporządzenia podkreślono, że budynek jest wybitnym przykładem architektury publicznej okresu dwudziestolecia międzywojennego o zachowanym wystroju i wyposażeniu wnętrz, a jednocześnie stanowi symbol martyrologii narodu polskiego.

Czytamy także, że celem ochrony „jest zachowanie, ze względu na wartości historyczne, artystyczne, naukowe oraz autentyczność, gmachu będącego wybitnym przykładem architektury publicznej okresu dwudziestolecia międzywojennego o zachowanym wystroju i wyposażeniu wnętrz, a jednocześnie stanowiącego symbol martyrologii narodu polskiego, który był więzieniem i siedzibą Urzędu Tajnej Policji Politycznej III Rzeszy – Gestapo w czasie II wojny światowej”.

Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego powstawał w latach 1927-1930 na podstawie projektu profesora architektury, a jednocześnie naczelnika Wydziału Budownictwa Szkolnego w MWRiOP Zdzisława Mączeńskiego. Architektura budynku odznacza się wysokim materialnym standardem i surową klasyczną formułą, zaliczaną do tzw. klasycyzmu redukcyjnego. Wnętrza gmachu zaprojektował Wojciech Jastrzębowski, profesor warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, który wraz z grupą młodych artystów stworzył piękne i niepowtarzalne przestrzenie w stylu art déco.

Uroczystego poświęcenia budynku dokonał 19 grudnia 1930 r. kardynał Aleksander Kakowski. W ceremonii uczestniczyli także ówczesny premier Walery Sławek oraz Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Sławomir Czerwiński.

Gmach w alei Szucha był pierwszą nowo wybudowaną siedzibą ministerialną w II Rzeczypospolitej, przeznaczoną dla urzędu, który swym działaniem obejmował wszelkie typy i stopnie szkolnictwa, opiekę nad nauką, literaturą i sztuką, archiwaliami, bibliotekami, czytelniami, muzeami i teatrami. W kompetencji ówczesnego ministra oświaty znajdowała się także realizacja zadań państwa w sprawach wyznaniowych.

Po wybuchu II wojny światowej al. Szucha znalazła się w centrum tzw. dzielnicy policyjnej, posiadającej status „tylko dla Niemców”, a jej nazwę zmieniono na Strasse der Polizei (ul. Policyjna). Z kolei gmach MWRiOP przekształcono na siedzibę Gestapo. W budynku ulokowano Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego. Pomieszczenia w części parterowej i przyziemia zostały zamienione na areszt śledczy gestapo, w którym przesłuchiwano więźniów przywożonych z Pawiaka oraz pojmanych podczas ulicznych łapanek.

Gmach przetrwał wojenną zawieruchę w nienaruszonym stanie i po zakończeniu działań wojennych Ministerstwo Oświaty mogło powrócić do swej siedziby w alei J.Ch. Szucha 25.

Kierownictwo Ministerstwa Edukacji i Nauki docenia unikatową wartość artystyczną gmachu i od wielu lat prowadzi prace polegające na przywracaniu oryginalnego wystroju i wyposażenia. We współpracy ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków dąży do odtworzenia wyjątkowości jednego z najbardziej „warszawskich” budynków w stolicy – nie tylko przez jego tragiczną okupacyjną historię, ale także poprzez fakt, że jego powstanie było wynikiem pracy ludzi i firm nierozerwalnie związanych z Warszawą.

Obecnie budynek stanowi przykład dobrze zachowanej, charakterystycznej dla dwudziestolecia międzywojennego, architektury klasycyzmu redukcyjnego. Wnętrza gmachu pozostają jednym z najwybitniejszych osiągnięć sztuki dekoracyjnej tamtego okresu.

Pomnik historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków. Status jest przyznawany zabytkom nieruchomym o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej w drodze rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.  Gmach w alei Szucha 25 jest 117 zabytkiem wpisanym na listę pomników historii.

Podaj dalej
Autor: W, fot. MEIN
Źródło: MEiN