W publicystyce traktuje się łącznie nagrody przyznawane książkom już wydanym i nagrody w konkursach literackich, w których biorą udział teksty – książki potencjalne…. Pierwsze mają na celu zwrócenie uwagi. Drugie mają inspirować powstawanie nowych książek. Tutaj mowa będzie o konkursach literackich w tym ostatnim rozumieniu. Większość konkursów literackich nie kończy się wydaniem książki, lecz tylko skleceniem materiału na książkę z „surowca” tekstów przysłanych na konkurs i nagrodzonych. „Sklecenie” nie zawsze prowadzi do publikacji. …o pióro z³ote, têgie, bursztynowe Konkursów literackich organizuje się w Polsce bardzo dużo i większość z nich nie ma znaczenia dla rynku wydawniczo-księgarskiego. W przytłaczającej większości nie są one częścią mechanizmu wytwarzania kolejnych tytułów na sprzedaż. Ale jedną rzeczą jest to, czym całe mnóstwo konkursów jest dla rynku dziś, a inną – czym może być. Rzeczywistość konkursów literackich jest znacznie mniej przejrzysta, niż świat nagród przyznawanych książkom wydanym. Nieprzejrzystość bierze się po części z nieobycia organizatorów z mediami. Rację istnienia konkursu literackiego stanowi publiczna o nim wiedza. Słaba publiczna obecność albo nieobecność to nieistnienie. Konkursy, poza tym, raz są, raz ich nie ma, przechodzą w stan uśpienia na rok, albo kilka, do czasu uzyskania środków, pozyskania mecenasa, sponsora. Inspirują uczestników do pisania wierszy, opowiadań, esejów albo reportaży „ku czci” albo „na temat”. Służą promocji miejsca albo środowiska, popularyzacji tematu etc. Konkursy literackie ogłaszane są bardzo licznie i szeroko, przez rozmaite podmioty, na skalę ogólnopolską, lub gminną itd. Dynamiczna jest rzeczywistość terenowej aktywności literackiej. Samych choćby konkursów, które w nazwie mają „złote pióro” (bo bywają konkursy „o pióro…”) doliczyć się można kilkadziesiąt. A są konkursy o inne pióra: szafirowe, tęgie, srebrne, bursztynowe, zielone, tęczowe,… o pióro starosty, burmistrza, prezydenta, …gżegżółki itd. Ile ich jest razem? Na pewno setki. Nie ma w tym nic godnego kpiny albo lekceważenia. Niesłuszne są uprzedzenia wobec licznych literackich konkursów („konkursomania”), widoczne choćby w publicystyce. Alternatywą mogą być zawody w pluciu na odległość, albo też gra w butelkę. Inne są też nagrody – kufel albo popielniczka, raczej nie książka… Wobec rynku Nie należy lekceważyć lokalnych, czy środowiskowych konkursów literackich. Stanowią one raczej aktywne tło branży wydawniczo-księgarskiej. Także te pomniejsze konkursy wytyczały drogę twórczego rozwoju wielu później znaczącym autorom… Przeglądając ogłoszenia o licznych konkursach, stosunkowo trudno jest natrafić na konkursy dotyczące wspomnień, pamiętników, dzienników ludzi z różnych środowisk Żyjemy w czasach wielkich zmian, ludzkie życiorysy przekształcają się gwałtownie, ale nie znajduje to konkursowego odzwierciedlenia. Podobnie brak konkursów na książki inne niż z zakresu literatury pięknej – popularnonaukowej, w tym historycznej, poradnikowej, także w sensie edukacyjnym, literatury faktu – konkurs na opisanie tego, co się dzieje… Reportaże, eseje, wywiady. Czy ogłoszenie konkursu na książkę kucharską, przewodnik po Tatrach albo choćby własnej okolicy, nawet wyznania hobbysty skierowane do innych hobbystów jest zupełnie bez sensu? W dalszej części zawarty jest przegląd rejestrujący najważniejsze konkursy literackie ostatnich lat, zamknięte albo właśnie ogłoszone. Wydaje się, że przełomowy był tu rok 1997, kiedy ogłoszone zostały pierwsze konkursy na powieść (Zysk) i prozę (Znak). Prekursorem wydawania i lansowania dobrej, polskiej literatury współczesnej było wydawnictwo W.A.B., w którym debiutował i rozwijał skrzydła cały szereg pisarzy. Można próbować zrekonstruować listę autorów, którzy w ostatnich latach zaistnieli dzięki konkursom na rynku wydawniczym jako twórcy książek. Na pewno trzeba wymienić Hannę Kowalewską i „Tego lata w Zawrociu”, Antoniego Liberę i „Madame”… Dalej – Katarzynę Pisarzewską, Barbarę Kosmowską, Irka Grina, Jurka Zielonkę. Zorganizowanie konkursu literackiego, albo po prostu na książkę, to dla wydawcy może być dziś tańszy albo i jedyny możliwy sposób na dotarcie do niezagospodarowanego materiału na książkę. Autor ma do zyskania nagrody od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych plus tantiemy autorskie, także tego rzędu, zależnie od sprzedanych nakładów, rozłożone w czasie. Jest o co powalczyć. Najwiêksi organizatorzy konkursów literackich Wydawnictwo Zysk i S-ka • Konkurs na polską powieść współczesną Organizowany pięciokrotnie, początkowo wspólnie ze Światem Książki. Nagroda główna do 15 tys. zł plus publikacja książki i honoraria autorskie. Edycja I, 1997 rok – nadesłano 240 prac, zwycięzca „Tego lata w Zawrociu” Hanny Kowalewskiej. Wyróżnienia – Remigiusz Spólny za „Niemoc” i Zdzisław Domolewski za powieść „Lusia”. Edycja II, 1998 rok – nie przyznano nagrody, wyróżnienia dla Tadeusza Oszubskiego za powieść „Księga uliczna” oraz Elżbiety Pawłowskiej- Płaszewskiej za powieść „Weź orchideę, koziego mleka”. Edycja III, 1999 rok – pierwsza nagroda dla książki „Mam na imię Marina i jestem alkoholiczką” Mariny Rowan. Edycja IV, 2000 rok – zwycięzca Zdzisław Domolewski i powieść „Chmurka pod stołem” plus wyróżnienia dla Viktora Grotowicza za thriller „Beatyfikator” i Krystyny Januszewskiej za powieść „Przytulać kamienie”. Edycja V, 2001 rok – tylko dwa wyróżnienia (nagrodą wydanie książki) dla Joanny Fabickiej nibydziennik „Wstyd się przyznać, czyli pechowe życie Rudolfa Gąbczaka” i Irkowi Grinowi za powieść „Pamiętnik diabła”. • Konkurs na dziennik polskiej Bridget Jones Ogólnopolski konkurs na powieść dla kobiet, ogłoszony w Poznaniu w końcu lipca 2001 roku, wyniki – 8 grudnia we Wrocławiu. Nagroda główna – 15 tys. złotych, wydanie książki plus honorarium autorskie. Nadesłano 112 prac. Wyniki: nagroda główna – „Teren prywatny” Barbary Kosmowskiej. Dwa drugie miejsca: „Pudełko ze szpilkami” Grażyny Plebanek i „Życie z blondynką” Ewy Manaserskiej. Miejsca trzecie – „Hiperdziennik” Alicji Kraus, „Mrówka w komputerze” Magdaleny Giedrojć, „Zapiski stanu poważnego” Moniki Szwai oraz „Koncert na dwa basy i altówkę” Ewy Szawul. Cztery wyróżnienia, w tym za radiowy „Dziennik trójkowej Bridget Jones, czyli Brygidy Janoskiej”, pod red. Hanny Marii Gizy. • Konkurs literacki pod hasłem: „Znajdź w sobie humor Nicka Hornby’ego – Bridget Jones w męskim wydaniu” Ogólnopolski konkurs na powieść dla mężczyzn, ogłoszony w Poznaniu w czerwcu 2002 roku, ogłoszenie wyników 26 lutego 2004 roku. Nagrody: wydanie książki plus nagroda finansowa w wys. 15 tys. i honoraria autorskie. Jury: Tadeusz Zysk, Andrzej Rostocki, Magdalena Kubiak, Aldona Zysk, Krystyna Serwańska. Wpłynęło 86 powieści, 6 zakwalifikowano do ścisłego finału, zatem także do druku. Przyznano tylko dwie równorzędne nagrody drugie dla powieści „Niosąca radość” Krzysztofa Czarnoty oraz „Posag Klary” Konrada Laguny (pseudonim). Wyróżnienia: „Króliczek” Olgierda Dudka, „Rachunek za miłość” Andrzeja Kawki, „Familiada” Piotra Idziorka i „Berber” Sławomira Młynarczyka. • Nowy konkurs literacki na powieść historyczną Ogólnopolski, głoszony w Poznaniu 8 grudnia 2003 roku, z pierwotnym terminem do 15 lutego 2004 roku, ogłoszenie wyników …