Ministra kultury Hanna Wróblewska na konferencji prasowej 30 września poinformowała, że wkrótce rozpoczną się nabory do ministerialnych programów. Resort kultury przeprowadził w nich szerokie zmiany w oparciu o rozmowy ze środowiskami.
– Rozpoczynamy nabory do Programów Ministra. To jest moment, na który czeka bardzo dużo osób i wiele instytucji i od którego zależy, jak będzie wyglądała polska kultura w przyszłym roku – mówiła Hanna Wróblewska. – Przez kilka ostatnich miesięcy spotykaliśmy się z grupami eksperckimi z różnych środowisk, żeby zadecydować, co i jak można zmienić oprócz planowanej zmiany systemu informatycznego. Po wsłuchaniu się w głosy ekspertów, zdecydowaliśmy się wprowadzić zmiany, które sprawią, że cały proces przyznawania dotacji w ramach Programów Ministra będzie transparentny, efektywny, sprawiedliwy i dający możliwość realizacji ambitnych, wysokobudżetowych projektów przy zachowaniu równych szans dla mniejszych inicjatyw – podkreśliła.
Urealnione zostaną terminy rozpatrzenia naboru, będą one określane na podstawie liczby złożonych wniosków.
– To, co zrobiliśmy, jest bardzo ważne dla wnioskodawców, którzy wreszcie będą znać realny termin publikacji wyników naboru. Po 5 dniach roboczych od zamknięcia naboru będziemy informować o tym, kiedy będą wyniki. Minimalnie będzie to 27 dni, maksymalnie 3 miesiące – w zależności od tego, ile wniosków wpłynie – mówiła Marta Cienkowska, podsekretarz stanu w MKiDN. – Jednocześnie przypominam, że złożone wnioski będą oceniać niezależni eksperci – dodała.
Nabory do pierwszych trzech programów – „Ochrona Zabytków”, „Promocja kultury polskiej za granic” i „Edukacja artystyczna” – rozpoczną się 4 października. Wnioski można składać do 5 listopada. Termin ogłoszenia wyników poznamy do 12 listopada. Nabory do kolejnych programów zostaną ogłoszone na przełomie października i listopada.
Zwiększy się rola niezależnych ekspertów – to oni będą oceniać i decydować o wysokości przyznawanych punktów.
– Chcemy, by ocena wniosków nie budziła żadnych wątpliwości. Dlatego rezygnujemy z oceny strategicznej, której zarzucano podatność na wpływy polityczne, co podważało zaufanie do całego procesu i wzmacniamy rolę niezależnych ekspertów. To oni będą ponosić pełną odpowiedzialność za merytoryczną i kontekstową ocenę wniosków (0-60 pkt). Ważna będzie także ich rekomendacja uwzględniająca unikalność i znaczenie projektów (0-40 pkt).
Ponadto zrezygnowano z oceny wkładu własnego, “aby wyrównać szanse na dofinansowanie projektów mniejszych pomiotów spoza sektora finansów publicznych”.
Zastąpiono tryb odwoławczy rezerwą Ministra. – Na tryb rezerwy Ministra przeznaczamy 15 proc. budżetu Programów Ministra. Środki te umożliwią Ministrowi przyznanie dotacji projektom, które nie zyskały rekomendacji w trybie konkursowym oraz podwyższenia dotacji rekomendowanym w konkursie zadaniom o wysokich budżetach. Co ważne – postępowanie w ramach tego trybu nie wymaga od wnioskodawców składania dodatkowych wniosków czy odwołań – wskazała Hanna Wróblewska.
Wprowadzono nowe limity finansowania – wnioskodawcy będą mogli aplikować o kwoty w ramach podstawowych limitów. Jednocześnie w wybranych programach będzie możliwość wnioskowania o wyższe kwoty dla ambitnych i kosztochłonnych projektów, jak np. organizacja targów.
Wprowadzono także nowe narzędzie – System Obsługi Programów, który przenosi cały proces dotacyjny do środowiska cyfrowego. Papierowe formularze i dokumenty nie będą konieczne, a proces ubiegania się o dotacje i zarządzania nimi będzie prostszy, szybszy i bardziej przejrzysty.
Programy, które mają bezpośredni wpływ na rynek książki, to przede wszystkim program „Literatura” (w 2024 roku przyznano 197 dotacji na łączną kwotę ponad 4 mln zł) i „Partnerstwo dla książki” (w 2024 roku przyznano 256 dotacji na łączną kwotę około 5 mln zł), a także „Promocja czytelnictwa” i „Czasopisma”.
