Z początkiem wakacji bezpłatna biblioteka internetowa Wolne Lektury otwiera nową kolekcję publikacji zatytułowaną „Podróż do rzeczywistości”. Znajdą się w niej dzieła z szeroko rozumianej literatury faktu.  W najbliższych miesiącach ukażą się dzieła takich autorów jak Tytus Chałubiński, Ksawery Pruszyński,  Adolf Dygasiński, a od 1 stycznia 2022 roku opowiadania Tadeusza Borowskiego, które wówczas  przejdą do domeny publicznej.

Kolekcję otwiera “Polski strajk” Haliny Krahelskiej.

Halina Krahelska była kobietą odważną, niepokorną i pełną zaangażowania społecznego. W niepodległej Polsce, jako urzędniczka Państwowej Inspekcji Pracy, wizytowała fabryki i brała udział w negocjowaniu sporów zbiorowych. Zajmowała ją szczególnie ochrona zdrowia i macierzyństwa kobiet pracujących. Działała na rzecz zakładania żłobków przyfabrycznych (czuwając nad realizacją ustawy). Jej “Polski strajk” otwierający kolekcję „Podróż do rzeczywistości” to powieść -reportaż. Literacka jest forma, fikcyjne miejsce akcji –  fabryka trykotaży ,,Szpilka”. Jednak Halina Krahelska przedstawia realia sytuacji kobiet pracujących w przemyśle oraz nawiązuje do strajku w jednej z krakowskich fabryk, gdzie protesty przeciwko niskim płacom zostały brutalnie stłumione przez policję. Mimo że jej tekst nie wskazywał jednoznacznie na konkretne miejsce pracy i pozostawał fikcją literacką, autorce wytoczono proces za obrazę służb państwowych, a cały nakład książki skonfiskowano. Po wojnie tylko raz wznowiono tę powieść, a dziś jest ona niemal nie do zdobycia. We współczesnej Polsce działalność i twórczość Haliny Krahelskiej zostały zapomniane, choć niewątpliwie zasługują, by przywrócić je naszej pamięci.

W kolekcji „Podróż do rzeczywistości” ukażą się także teksty Kazimierza Nowaka drukowane w prasie w latach 30., na których podstawie powstała książka “Afryka Kazika” Łukasza Wierzbickiego, od kilku lat znajdująca się na liście lektur szkolnych dla szkół podstawowych.

Zostaną opublikowane także m.in. “Listy z Brazylii” Adolfa Dygasińskiego, reportaże o polskiej emigracji zarobkowej, a także relacje z podróży po Persji autorstwa Pauliny Ratuld-Rakowskiej. W dniu, w którym do domeny publicznej przejdzie twórczość Tadeusza Borowskiego, w Wolnych Lekturach pojawią się także jego opowiadania.

– “U nas w Auschwitzu”, “Pożegnanie z Marią” czy “Matura na Targowej” to utwory, które wielu z nas czytało w szkole i do dziś się je czyta , choć już nie jako lekturę obowiązkową – mówi Paulina Choromańska, wiceprezeska fundacji, odpowiedzialna za projekt Wolne Lektury. – Kolekcja “Podróż do rzeczywistości” ma na celu pokazać również mniej znane oblicze literatury faktu, stąd w kolejnych miesiącach będziemy publikować utwory podróżników, publicystów, przyrodników, działaczy społecznych i pisarzy, dzięki którym czytelnicy zwiedzą prawie cały świat.

Książki, które będą publikowane w Wolnych Lekturach, to często białe kruki. Przykładowo “W czerwonej Hiszpanii” Ksawerego Pruszyńskiego, klasyka polskiego reportażu, osiąga w antykwariatach i na internetowych aukcjach ceny 100, a nawet 200 zł za egzemplarz. Kolekcja „Podróż do rzeczywistości” odpowie więc także na potrzeby rynku książki. Pokaże również, że to, co uznajemy za faktograficzne, jest często bardzo literackie i że reportaż bardzo często fabularnie czy stylistycznie nawiązuje do największych dzieł klasyki literatury światowej.

Do 2023 roku w kolekcji dostępnych będzie 60 książek. Partnerem projektu jest Biblioteka Narodowa.