We wtorek 22 listopada o godz. 19 w Zamku Ujazdowskim przy ul. Jazdów 2 w Warszawie rozpocznie się Gala Finałowa Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego. Kapituła konkursu wybierze spośród piętnastu nominowanych tytułów najlepsze książki w kategoriach: naukowa książka historyczna i reportaż historyczny.
Ze względu na toczącą się za naszą wschodnią granicą wojną Instytut Witolda Pileckiego ufundował trzecią nagrodę w kategorii specjalnej. Została poświęcona wyłącznie publikacjom na temat trwającej od 2014 roku agresji Rosji na Ukrainę lub trwających od 2020 roku protestów na Białorusi i związanych z nimi represji.
Jak podkreśla Biuro Prasowe Instytutu Pileckiego, Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego to jedno z najważniejszych międzynarodowych wydarzeń literackich i dziennikarskich. Tegorocznej Gali wręczenia nagrody towarzyszyć będzie obecność absolutnie niezwykłych osób, które do Polski przyjechały wyłącznie na okoliczność i czas finału konkursu Nagrody Pileckiego. Podczas Gali finałowej obecni będą wszyscy nominowani, w tym specjalnie na wydarzenie przybyli z zagranicy: Stanislav Aseyev, ukraiński pisarz i dziennikarz pochodzący z Doniecka, który za publikację reportaży o sytuacji w Donbasie był przez Rosjan więziony i torturowany, oraz słowacki reporter Tomáš Forró, zajmujący się kryzysami politycznymi i konfliktami zbrojnymi – także tym toczącym się od 2014 roku na Ukrainie.
Zaproszenie Instytutu Pileckiego przyjęła także ubiegłoroczna nominowana Carmela S. Fonbuena, dziennikarka filipińska, dyrektor Philippine Center for Investigative Journalism, a także korespondentka brytyjskiego „Guardiana”, która nagłaśniała sprawę niesłusznego aresztowania i skazania Marii Ressy, współzałożycielki informacyjnego portalu Rappler, ubiegłorocznej laureatki Pokojowej Nagrody Nobla. Wyrok odbił się szerokim echem, był bowiem nie tylko jawnym łamaniem praw człowieka oraz wolności prasy, lecz także sprawą polityczną – Maria Ressa wielokrotnie krytykowała rząd Filipin.
Na początku października zostały ogłoszone nominacje.
Spośród blisko osiemdziesięciu książek zgłoszonych przez autorów i wydawców, kapituła nominowała pięć publikacji w każdej z kategorii.
Jak poinformowało Biuro Prasowe Instytutu Pileckiego, do tegorocznej Nagrody zgłoszono wiele wybitnych książek, których powstanie było owocem zarówno żmudnej pracy badawczej, jak i odwagi. Wśród nominowanych do Nagrody znaleźli się reporterzy wojenni dokumentujący wojnę w Ukrainie, osoby, których konsekwencje dokumentowania i relacjonowania totalitarnych mechanizmów nie odstraszyły od zapisywania teraźniejszości i opisywania trudnej historii. Nagroda Pileckiego jest nagroda literacką i jednocześnie dziennikarską. Pokazuje, jak ważną dla świata misję można realizować, będąc dziennikarzem, historykiem, naukowcem. Jak ważne są źródła – i te, do których pisząc sięgają, jak i te, które sami – tworząc kroniki dzisiejszych wydarzeń – tworzą.
Zwycięzcy w każdej kategorii dostaną nagrody w wysokości 40 tys. zł. Kapituła może ponadto wyróżnić w każdej z kategorii dwie książki – ich autorzy otrzymają nagrodę w wysokości 15 tys. zł.
Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego we współpracy z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu zainaugurował Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego w zeszłym roku, dla uczczenia 120. rocznicy urodzin Rotmistrza. Witold Pilecki nie bez przyczyny został patronem nagrody – jego raporty z Auschwitz-Birkenau relacjonują zbrodnie dokonywane przez Niemców, opisują konkretne wydarzenia, ale zawierają też dogłębną analizę i humanistyczną refleksję na temat sytuacji w obozie. Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego otrzymują autorzy najlepszych książek naukowych i reporterskich, które ukazały się w danym roku po polsku lub po angielsku, i dotykają polskiego doświadczenia dwóch totalitaryzmów.
W międzynarodowej kapitule Nagrody zasiadają: dr Łukasz Adamski, prof. Richard Butterwick-Pawlikowski, prof. Marek Cichocki, dr Piotr Cywiński (przewodniczący), prof. Magdalena Gawin, prof. Patrycja Grzebyk, prof. Marek Kornat, dr Wojciech Stanisławski i prof. Claudia Weber, jak również korespondent wojenny Jack Fairweather oraz Krzysztof Kosior – przedstawiciel rodziny Patrona Nagrody, prawnuk Witolda Pileckiego.
W 2021 roku Nagrody Pileckiego otrzymali Filip Gańczak za książkę „Jan Sehn. Tropiciel nazistów” oraz Christina Lamb za głośną pozycję „Our Bodies, Their Battlefield: What War Does to Women” (wiosną tego roku wydaną również w języku polskim).
