Po ciężkiej chorobie 24 grudnia w Katowicach w wieku 69 lat zmarł Jan Stachowski, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury czeskiej.

Był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie ukończył bohemistykę na Wydziale Slawistyki. Przez krótki okres wykładał na slawistyce Uniwersytetu Śląskiego, po czym pracował jako redaktor w wydawnictwie Śląsk i skupił się na tłumaczeniu literatury czeskiej. Był tłumaczem przysięgłym, ale przede wszystkim przełożył wiele utworów literackich. Pierwsze przekłady przygotował dla wydawnictw niezależnych. W latach 80. publikował pod pseudonimem w magazynach literackich i niezależnej prasie. Jego tłumaczenia tekstów Bohumila Hrabala ukazywały się w drugim obiegu. Po wprowadzeniu stanu wojennego został na kilka tygodni internowany. Po 1989 roku przez kilka lat był zatrudniony w Ambasadzie RP w Pradze. Był też autorem przekładów Oty Filipa, Arnoszta Lustiga, Josefa Szkvoreckiego i innych czeskich autorów.

Jak wspominają organizatorzy festiwalu „Kino na Granicy” w Cieszynie, był jego dobrym duchem i stałym bywalcem, tłumaczem wielu filmów i gościem spotkań poświęconych literaturze czeskiej.

W 2009 roku jego przekład został nominowany do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”. W 2018 roku otrzymał nagrodę literacką dla tłumaczy przyznawaną przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS. Jego dokonania docenili także Czesi – w 2019 roku podczas międzynarodowych targów „Svět knihy” uhonorowano go nagrodą Jiřiego Theinera, jaką przyznaje się osobom, które przyczyniły się do popularyzacji literatury czeskiej za granicą. Po jej otrzymaniu podkreślił, że tłumacze są ambasadorami literatury i cytował Ryszarda Kapuścińskiego: „przekład odkrywa przed czytelnikami nowy świat, objaśnia go, przybliża i daje możliwość życia w nim; dzięki czemu staje się on częścią indywidualnych doświadczeń czytelników”.

Na zdjęciu Jan Stachowski (z lewej) podczas Śląskich Targów Książki w Katowicach 2019 roku podczas spotkania prezentującego książkę czeskiego autora Pavla Šruta zatytułowaną „Niedoparki” (Wydawnictwo Afera). Foto: pd