Fundacja Identitas, która od 2014 roku przyznaje Nagrodę Identitas, ogłosiła jesienią 2023 roku konkurs dla polskich pisarzy, którzy nie przekroczyli 41. roku życia. Sześcioro polskich twórców zostanie nagrodzonych udziałem w warsztatach na wyspie Uløya, które odbędą się w dniach 29 września – 7 października tego roku. Uzupełnieniem zasadniczej części nagrody, jaką są warsztaty w osamotnionej bazie za kręgiem polarnym, będzie nagroda finansowa i statuetka Identitas dla laureata Nagrody oraz całoroczna promocja dzieł całej szóstki nominowanych prowadzona przez Fundację i jej partnerów. Laureat Nagrody Identitas 2024 odbierze statuetkę i nagrodę finansową 7 października.
Nominowanymi do Nagrody Identitas twórcami są:
– Krzysztof Chłopek za „Szło na życie” (Podlaski Instytut Kultury) – autor nie obawiał się napisać apologii. Jego książka to pochwała życia dziadka autora, Dominika – i tren, towarzyszący jego odejściu. Jest to jednak również zapis (sielankowy? Nie, po prostu wierny) pracy i dni na polskiej wsi epoki PRL, ukrywanej pamięci wojny, prostych, lecz ważnych wyborów.
– Łukasz Krukowski za „Mam przeczucie” (Cyranka) – autor nie wahał się puścić wodzy wyobraźni: Jego książka to jedna z niewielu „próz postapokaliptycznych” we współczesnej literaturze polskiej, która nie jest powielaniem klisz, często obecnych w tym gatunku, lecz dziełem przemyślanym, samodzielnym i należycie niepokojącym.
– Paweł Radziszewski za „Niepowinność” (SQN) – autor obdarza głosem świat dziś już właściwie nieobecny, który zniknął z polskiego krajobrazu w dramatycznych okolicznościach: świat Państwowych Gospodarstw Rolnych. Siermiężna rzeczywistość została w wyobraźni autora przetworzona, ubarwiona, wzbogacona o wymiar mrocznej fantazji – i bardzo prawdziwy obraz dorastania.
– Ireneusz Staroń za „Wzgórze bzów” (Ursines) – debiut prozatorski wybitnego filologa młodego pokolenia, autora prac o twórczości m.in. Floriana Czarnyszewicza i Bruno Schulza. Złożona z kilku autonomicznych opowiadań opowieść jest również schulzowska z ducha – za sprawą urody języka i odwagi jego przetwarzania. Traktuje ona zarazem o pamięci, przeszłości i wygnaniu – odwołując się w pewien sposób do tęsknoty i wierności prozy Floriana Czarnyszewicza.
– Paulina Subocz-Białek za „Ostatni lot Filomeli” (Biblioteka „Toposu”, Instytut Książki) – jedyny nominowany w tym roku tomik poetycki – są przejmującym, przejrzystym i powściągliwym zapisem doświadczeń i lęków egzystencjalnych współczesnego człowieka: konfrontacji z kruchością życia, samotnością, tęsknotą. „Ostatni lot Filomeli” to jednak zarazem wersy przychylne rzeczywistości wokół – i malinowej miodowej barwie księżyca.
– Aleksandra Tarnowska za „Wniebogłos” (ArtRage), gdzie sięga do dawno nieobecnych w polskiej prozie obrazów życia wsi – nieodległej w czasie (rzecz dzieje się w dekadzie gierkowskiej, w latach 70.), lecz coraz trudniejszej do wyobrażenia. Nie są to jednak „obrazki z życia wsi”, lecz opowieść o dramatycznej drodze do uzyskania własnego głosu, do autonomii, do twórczości.
Jury postanowiło wyróżnić ponadto dwoje autorów:
– Michała Michalskiego za książkę „Gruby” (ArtRage) – bezpretensjonalną, przejmującą nowelę o dorastaniu w niewielkim mieście, o okrucieństwie i samotności
oraz
– Kalinę Błażejowską za doskonale udokumentowany i przemyślany reportaż historyczny o hitlerowskich zbrodniach czasu wojny „Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych” (Czarne).
Zgłoszenia do konkursu oceniał zespół w składzie: Wojciech Stanisławski (krytyk literacki, historyk, przewodniczący Jury Nagrody Identitas), Justyna Melonowska (filozof, autorka licznych książek i publikacji naukowych, eseistka), Krzysztof Niewiadomski (polonista, redaktor naczelny pisma „44 / Czterdzieści i Cztery. Magazyn Apokaliptyczny”, współautor scenariusza wystawy stałej Muzeum Historii Polski) oraz Tomasz Kaźmierowski (założyciel Fundacji Identitas).
Począwszy od roku 2014 Fundacja Identitas zasila humanistów stypendiami, a także, w ramach Nagrody Identitas, przyznaje corocznie autorom najlepszej polskiej książki nagrodę finansową wraz ze statuetką zaprojektowaną przez Studio NoArt. Najważniejszym jednak wsparciem dla całej szóstki nominowanych książek jest całoroczna, ogólnopolska promocja w celu zwiększenia ich czytelnictwa, a także tygodniowe warsztaty literackie.Do 2018 roku Nagrodę przyznawano polskim twórcom bez ograniczeń wiekowych. Od 2019 r. Nagroda Identitas skierowana jest do polskich autorek i autorów, którzy nie ukończyli 41. roku życia.
Wśród dotychczasowych laureatów i nominowanych do Nagrody Identitas byli między innymi Marta Kwaśnicka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Maciej Pieprzyca, Jan Polkowski, Ryszard Kaczmarek, Krzysztof Koehler, Anna Janko,Agnieszka Kołakowska, Stanisław Waltoś, Marcin Cielecki, Jan Maciejewski, Tomasz Grzywaczewski, Andrzej Muszyński, Radek Rak, Michał Przeperski, Marta Madejska czy Przemysław Dakowicz.
