Poniedziałek, 13 grudnia 2021
Wystawa Instytutu Pileckiego – o polskich dyplomatach ratujących Żydów

Instytut Pileckiego poinformował, że w środę 8 grudnia w londyńskiej Clapham Library  została otwarta wystawa „Passports for Life”, poświęcona akcji ratowania europejskich Żydów podczas II wojny światowej. Wystawa będzie prezentowana do 28 stycznia 2022 roku.

Działająca w Szwajcarii Grupa Ładosia, złożona z polskich dyplomatów i przedstawicieli organizacji żydowskich, wystawiała Żydom fałszywe paszporty neutralnych krajów latynoamerykańskich. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej rok 2021 został ustanowiony Rokiem Grupy Ładosia. Żeby przybliżyć działalność Grupy publiczności międzynarodowej Instytut Pileckiego przygotował wystawę „Passports for Life” (Paszporty życia), która w 2021 roku była pokazywana m.in. na Litwie, Łotwie,  w Czechach oraz w Holocaust Museum w Los Angeles. Prezentacja w Londynie stanowi swoiste zamknięcie tegorocznego tournée ekspozycji.

25 stycznia na wystawie odbędzie się dyskusja panelowa o Grupie Ładosia z udziałem m.in. brytyjskiego historyka Rogera Moorehouse’a oraz Moniki Maniewskiej, badaczki Instytutu Pileckiego i członkini Międzynarodowego Komitetu Grupy Ładosia. Wystawa i wykład są częścią wydarzeń organizowanych przez londyńską dzielnicę Lambeth z okazji Dnia Pamięci o Holokauście 2022 roku.

80 lat temu, w 1941 roku, w szwajcarskim Bernie polscy dyplomaci we współpracy ze środowiskami żydowskimi rozpoczęli tzw. akcję paszportową, której celem było ratowanie Żydów przed Holokaustem. Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Abraham Silberschein, Chaim Eiss, Stefan Ryniewicz oraz Juliusz Kühl, znani także jako Grupa Ładosia, wystawiali fałszywe paszporty i poświadczenia obywatelstwa krajów latynoamerykańskich na nazwiska Żydów zagrożonych Zagładą. Była to szansa na internowanie tych osób oraz ewentualną wymianę na niemieckich jeńców wojennych, nie zaś transport do obozów śmierci.

– Cieszymy się, że Instytut Pileckiego wraca do Londynu z historią Grupy Ładosia. Tuż przed pandemią COVID-19 prezentowaliśmy tutaj książkę „The Ładoś List”, zawierającą nazwiska europejskich Żydów, których polscy dyplomaci i działacze żydowscy w szwajcarskiej stolicy Bernie próbowali ratować z Holokaustu wydając fałszywe paszporty krajów Ameryki Łacińskiej – mówi dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego. – Dziś Ocaleni i ich potomkowie mieszkają na całym świecie, w tym w Wielkiej Brytanii. Wielu z nich dowiaduje się o szczegółach funkcjonowania paszportu dzięki naszym badaniom. Inni pomagają nam uzupełniać wiedzę. Londyn to idealne miejsce do opowiedzenia historii Grupy Ładosia zarówno Brytyjczykom, jak i turystom z całego świata – dodał dyrektor Instytutu.

Sonia Winifred, członek gabinetu ds. równości i kultury w londyńskiej dzielnicy Lambeth, powiedziała: „Cieszymy się, że możemy być gospodarzem tej ważnej wystawy. Sytuacja uchodźców na całym świecie i rosnące napięcia między wieloma społecznościami sprawiają, że jest to tak ważna wystawa dla naszych czasów. Ucząc się o tych, którzy pracowali, by chronić prześladowanych ludzi i ratowali im życie, możemy zastanowić się nad obecnymi kryzysami humanitarnymi i tym, w jaki sposób jako społeczeństwo musimy walczyć z nietolerancją”.

Instytut Pileckiego, we współpracy z partnerami w Polsce i za granicą, prowadzi od kilku lat badania naukowe i kwerendy archiwalne na temat działalności Grupy Ładosia. Zaowocowało to m.in wydaniem w 2019 roku opracowania naukowego „Listy Ładosia” z nazwiskami ponad trzech tysięcy osób, dla których zostały wystawione paszporty. Wysiłki badaczy nie tylko potwierdziły przebieg akcji paszportowej, lecz także dowiodły, że mamy do czynienia z jedną z największych operacji ratunkowych przeprowadzonych przez dyplomatów w obliczu Zagłady.

Publikacja „Listy Ładosia” pozwoliła ponadto dostrzec jej wyjątkowość. Ustalono bowiem, że ratowano nie tylko Żydów polskich, lecz także obywateli innych krajów, m.in. Niemiec, Austrii, Holandii czy Czechosłowacji. Tak wielki zasięg operacji nie byłby możliwy, gdyby nie ścisła współpraca polskich dyplomatów i środowisk żydowskich. To ostatnie zdecydowanie wyróżnia historię Grupy Ładosia na tle innych akcji pomocowych prowadzonych przez dyplomatów różnych państw w czasie Holokaustu.

Po publikacji „Listy Ładosia” w języku polskim ukazała się jej angielska wersja językowa, wydana we współpracy ze Światowym Kongresem Żydów. Jej premiera odbyła się w lutym 2020 roku w The Wiener Holocaust Library w Londynie. Publikacja była następnie prezentowana w Hebrew Union College w Nowym Jorku, Mandell JCC Innovation Center w Connecticut i w Instytucie Pileckiego w Berlinie.

Od 2021 roku „Lista Ładosia” jest dostępna w Internecie wraz z funkcją pełnotekstowego przeszukiwania. Portal www.paszportyzycia.pl (http://passportsforlife.pl/, http://reisepassedeslebens.pl/) jest prowadzony równolegle w trzech językach: polskim, angielskim i niemieckim. To miejsce, w którym prezentowany jest aktualny stan wiedzy na temat akcji paszportowej polskich dyplomatów i środowisk żydowskich w Szwajcarii.

Instytut Pileckiego to miejsce stworzone na potrzeby interdyscyplinarnej i międzynarodowej refleksji nad kluczowymi zagadnieniami XX wieku: dwoma totalitaryzmami – niemieckim i sowieckim, a także konsekwencjami ich działań.

Podaj dalej
Autor: (fran)