Dame Ivy Compton-Burnett, dwudziestowieczna pisarka angielska, autorka dziewiętnastu powieści uwielbianych w Wielkiej Brytanii, w Polsce jest niemal zupełnie nieznana. Jej twórczość, skupiona w dużej mierze na przenikliwym, eleganckim dialogu to zjawisko na tyle osobne, że należałoby, pisząc o niej, powściągnąć ludzką namiętność porównywania. Bez konkurencji i paraleli, błyskotliwa, bezczelnie celna w ironii, doskonale dziwna – takie określenia pojawiają się przy lekturze jej powieści.

We wrześniu nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego i w przekładzie Marcina Szustra ukaże się „Służący i służąca” – rzecz uznawana za najlepszą w jej dorobku. To subtelny, rozpisany na dialogi obraz rodziny, pełen ironii i humoru, osadzony w dusznym, klaustrofobicznym świecie wiktoriańskiej klasy wyższej, obnażający konwenanse, wchodzący głęboko pod skórę skomplikowanych relacji rodzinnych. W centrum stoi Horacy Lamb, arogant, tyran, sadysta, znienawidzony przez dzieci i żonę, którego nieprzewidywalna przemiana serca niesie za sobą prawdziwe kłopoty.

Susan Sontag zaliczyła powieści Compton-Burnett do najbardziej wyrazistych przykładów wrażliwości camp w literaturze. Jeżeli jednak cechą campu jest konsekwentne obracanie powagi we frywolność, jeżeli istotnie wyraża on „zwycięstwo stylu nad treścią, estetyki nad moralnością, ironii nad powagą”, to trudno przyjąć pogląd Sontag bez zastrzeżeń. Moment powagi jest u Compton-Burnett wyraźny, a dramatyzm codziennej, domowej walki o przetrwanie nie zostaje zniesiony przez campowe spojrzenie.

Compton-Burnett (1884–1969) była siódmym dzieckiem homeopaty, wychowała się w nadmorskiej miejscowości Hove. Po studiach literatury klasycznej na Uniwersytecie Londyńskim powróciła do domu, aby pomóc owdowiałej matce w sprawowaniu opieki nad młodszym rodzeństwem. Jej ulubiony brat zmarł w wieku dwudziestu lat na zapalenie płuc; drugi z braci zginął podczas I wojny światowej, a w roku 1917 dwie siostry popełniły wspólne samobójstwo, co przyprawiło Compton-Burnett o załamanie nerwowe. W roku 1925, w wieku czterdziestu jeden lat, Ivy Compton-Burnett opublikowała pierwszą ze swoich dziewiętnastu powieści. W 1955 roku została uhonorowana jedną z najstarszych brytyjskich nagród literackich, James Tait Black Memorial Prize.

Premiera książki: 26.09.2022

Tytuł: Utwory wybrane

Autor: Ivy Compton-Burnett

Tłumacz: Marcin Szuster

Seria: Proza światowa

Projekt okładki: Frycz i Wicha