Poniedziałek, 23 stycznia 2023

18 stycznia we Francji ukazała się książka graficzna czesko-żydowskiego artysty Bedricha Fritty, przedstawiająca rzeczywistość obozu w Terezinie. Wydana pod francuskim tytułem „Pour Tommy, 22 janvier 1944” (wyd. Rocher), powstała jako rysunkowy prezent na 3. urodziny syna Fritty.

Bedrich Fritta, pochodzący z Visnovej (Czechy) i wykształcony w Paryżu, był rysownikiem w „Prager Tagblatt” oraz w antyfaszystowskim, satyrycznym magazynie „Simplicus”. W 1941 roku wraz z żoną Joanną (w książeczce – Hensi) i synem Tomàsem (tytułowym Tommy’m) zostali aresztowani przez nazistów i deportowani do obozu w Terezinie (znanego jako getto artystów). Odkrycie przez Niemców jego rysunków wykonanych w obozie, dokumentujących miejscową codzienność, wywołało dramatyczne w skutkach wydarzenia, pod nazwą „affaire des peintres” (afera malarzy). Według Yad Washem, rysunki z prowadzonego przez malarza obozowego studia miały zostać wysłane poza getto i stanowić jego dokumentację. Po denuncjacji Fritta i czterech innych artystów było torturowanych, potem wywiezionych do Oświęcimia. Rysownik zmarł tam po dwóch tygodniach.

Jego rysunki dla syna zostały odnalezione po wyzwoleniu Terezina, przechowane w blaszanym pudełku ukrytym na podwórzu tamtejszej fermy. Tommy Fritta, syn artysty, wychowany przez ocalałego współwięźnia i znajomego ojca, Leo Haasa, zmarł w 2015 roku.

Książkę z rysunkami wydano pierwotnie w 1980 roku po niderlandzku, następnie po niemiecku, czesku, angielsku i hebrajsku. Opowiada o codziennym życiu w niewoli w Terezinie. W 2013 roku oryginały rysunków pokazywane były  na wystawie w Muzeum Żydowskim w Berlinie.

Podaj dalej
Autor: Emilia Szydłowska
Źródło: Le Figaro, AFP Agence, yadwashem.org