W niedzielę 1 grudnia, ostatniego dnia XXXII Targów Książki Historycznej, w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się spotkanie z Rafałem Skąpskim z okazji premiery jego książki zatytułowanej „Sprawa Witosa” wydanej przez Muzeum Niepodległości w Warszawie w opracowaniu graficznym publikacji i okładki przez Macieja Sadowskiego.
Jest to już trzecia pozycja tego autora wydana w tym roku – poprzednio ukazały się „Panny z Genewy”, a potem „Trzeci Wokulski” – oba tytuły zostały wydane przez krakowską oficynę Austeria.
Kolejne spotkanie z Rafałem Skąpskim zapowiedziano we wtorek 17 grudnia o godz. 15 w Muzeum Niepodległości przy al. Solidarności 62 w Warszawie. Będzie to druga promocja „Sprawy Witosa”.
„Sprawy Witosa … nie byłoby bez zachowanego w rodzinie maszynopisu Władysława Skąpskiego, odpowiedzialnego z ramienia Armii Krajowej za przygotowania do operacji Most III. Maszynopis ten ujawniony został przez wnuczkę autora, jak dotąd, tylko mnie”, napisał Rafał Skąpski w ostatnim rozdziale publikacji, zatytułowanym „Rękopis odnaleziony”.
Dzięki zapiskom Władysława Skąpskiego nieznany dotąd epizod z życia Wincentego Witosa – ideowego przywódcy chłopów, polityka, którego postać przez wiele lat była przemilczana, został szerzej opisany. Tytułowa „sprawa” dotyczy próby przerzucenia Wincentego Witosa przez AK do Londynu jesienią 1944 roku, co jednak nie doszło do skutku. Ujawnienie relacji z tego wydarzenia, spisanej przez głównego organizatora operacji i przechowywanej w rodzinnym archiwum, dało impuls do powstania opowieści o tej akcji. Autor ukazał ją w szerszym tle polityczno-historycznym, zebrał rozproszone, czasem ułamkowe informacje tworząc najbliższy prawdzie opis tamtych wydarzeń. Publikacja została bogato zilustrowana fotografiami osób oraz dokumentów związanych z tą sprawą i „z całą pewnością będzie znakomitym źródłem do dalszych badań życia i działalności Wincentego Witosa”, jak napisał Tadeusz Skoczek we „Wprowadzeniu” do publikacji.
„Panny z Genewy” to opowieść o wybitnej przedwojennej neurolog dr Natalii Zand. Jej historia przeplata się z losami trzech jeszcze kobiet. Łączą je studia w Genewie na przełomie XIX i XX wieku. W tle pojawia się wiele znanych postaci, min.: Maria Dąbrowska, Janusz Korczak, Stanisław „Agaton” Jankowski. Kulminacją jest aresztowanie i tragiczna śmierć w 1942 roku dr Zandowej i dr Garlickiej, która udzieliła schronienia przyjaciółce, gdy tej udało się zbiec z warszawskiego getta. Autor połączył w całość odnalezione w różnych źródłach rozproszone skrawki relacji, ocalałe dokumenty i odnalezione zdjęcia… Powstał portret kilku nieprzeciętnych kobiet Polski międzywojennej.
Autor o „Trzecim Wokulskim” napisał: zapewne część z czytelników, spoglądając na okładkę tej książki, pomyśli, że będę zachęcał do kolejnej ekranizacji „Lalki” Bolesława Prusa i proponował nazwiska aktorów, którzy powinni zagrać Stanisława Wokulskiego. Nic z tych rzeczy. Wystarczą dwie wspaniałe dotychczasowe ekranizacje, a Mariusz Dmochowski i Jerzy Kamas w rolach Wokulskiego wydają się być niedoścignieni. Bohaterem książki jest Leon Krupecki, kupiec warszawski z drugiej połowy XIX wieku, zesłaniec syberyjski. Elementy jego barwnej i ciekawej biografii oraz cechy charakteru skłoniły mnie do uznania go za najbliższego bohaterowi „Lalki”. Bolesław Prus nie mógł o nim nie słyszeć. Może nawet odwiedzał jego sklepy?
Rafał Skąpski, ur. 1951, prawnik, wydawca, publicysta. Życie zawodowe i działalność społeczną poświęcił szeroko rozumianym sprawom kultury. W latach 1987-1990 sekretarz Narodowej Rady Kultury, 1998-2001 wiceprezes Polskiego Radia, 2001-2004 wiceminister kultury, 2005-2015 dyrektor Państwowego Instytutu Wydawniczego. W latach 1998-2017 prezes Fundacji Kultury Polskiej, od 2005 roku prezes Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, od 2022 roku sekretarz Rady Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Uprawia publicystykę na temat kultury, historii, genealogii. Publikował między innymi w „Twórczości”, „Stolicy”, „Przeglądzie”, „Zdaniu”, „Wyspie”, „Almanachu Sądeckim”, kwartalniku „Niepodległość i Pamięć”, „Gazecie Stołecznej” i „Trybunie”. W latach 2019-2023 w Wydawnictwie Czytelnik ukazały się – w jego opracowaniu – trzy tomy wspomnień Zofii z Odrowąż Pieniążków Skąpskiej, której Rafał Skąpski jest wnukiem. Autor kilku słuchowisk radiowych. Oficer francuskiego Orderu Sztuki Literatury.
