Wtorek, 16 lutego 2021

15 lutego 2021 roku, w wieku 90 lat zmarł Zdzisław Najder, historyk literatury, znawca twórczości Josepha Conrada były opozycjonista i dyrektor Radia Wolna Europa.

Urodził się w rodzinie o korzeniach socjalistycznych. Dziadkowie ze strony matki byli w członkami Organizacji Bojowej PPS. Dziadek zginął w 1906 podczas zamachu bombowego. Ojcem chrzestnym matki był brat Stefana Okrzei. Pod koniec 1943 wyjechał z matką do Wolborza pod Piotrkowem Trybunalskim, gdzie mieszkał brat ojca.

W latach 1945–1947 uczęszczał do gimnazjum i liceum im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie.

W 1952 ukończył studia w zakresie filozofii, a w 1954 w zakresie historii literatury polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Później studiował na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie zdobył kolejno tytuły licencjata, magistra i, w 1970, doktora literatury polskiej i filozofii. W 1977 uzyskał habilitację z literaturoznawstwa, a w 1998 prezydent RP nadał mu tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.

Od 1952 do 1957 był pracownikiem naukowym w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. W latach 1957–1959 i 1969–1981 członek redakcji miesięcznika „Twórczość”. W 1958 został pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Estetyki UW, skąd w 1959 został zwolniony. W latach 1965–1997 był wykładowcą literatury polskiej i angielskiej oraz filozofii na uniwersytetach zagranicznych (m.in. Columbia i Yale’a). Od 1997 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Wyższej Szkole Języków Obcych i Ekonomii w Częstochowie, a także w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Opolskiego. W 2003 przeszedł na emeryturę. Był profesorem zwyczajnym i wykładowcą Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie.

Wśród jego zainteresowań badawczych była m.in. twórczość Josepha Conrada. W 1983 roku ukazała się jego biografia Conrada “Joseph Conrad: A Chronicle”, uznana przez niektórych krytyków za jedną z ważniejszych pozycji poświęconych pisarzowi.

Najder aktywnie działał w opozycji demokratycznej. W 1976 roku założył Polskie Porozumienie Niepodległościowe, w 1980 przystąpił do NSZZ „Solidarność”. W chwili wprowadzenia w Polsce stanu wojennego przebywał w Oksfordzie i nie zdecydował się na powrót do Polski. Został dyrektorem polskiej sekcji Radia Wolna Europa.

Wojskowy sąd nieprawomocnym wyrokiem skazał go w 1983 roku na karę śmierci za rzekome szpiegostwo na rzecz USA, pozbawiono go praw publicznych i skonfiskowano jego mienie. Wyrok uchylono w 1989 roku. W tym samym roku Najder wrócił do Polski, gdzie został doradcą Lecha Wałęsy i Jana Olszewskiego.

Podaj dalej
Autor: W, fot. Wikipedia