środa, 15 kwietnia 2020
Nieoceniona redaktor „Słownika Polszczyzny XVI wieku”

9 kwietnia zmarła dr Krystyna Wilczewska, zasłużona pracowniczka Instytutu Badań Literackich. Była „nieocenioną Redaktor wielu tomów ‘Słownika Polszczyzny XVI wieku’”, jak napisano w nekrologu podpisanym przez Dyrekcję, Zespół Pracowni Słownika Polszczyzny XVI wieku, koleżanki i kolegów z IBL PAN”, zamieszonym w „Gazecie Wyborczej” z 11-13 kwietnia.

„’Słownik polszczyzny XVI wieku’, jego kartoteka i indeks centralny stanowią źródło do badań historycznojęzykowych, jakim nauka polska nigdy przedtem nie dysponowała. Przekonały się o tym dziesiątki ba­daczy, którzy korzystając z tych materiałów znaleźli rozwiązanie problemów, na które nigdy nie uzyskaliby precyzyjnej odpowiedzi, gdyby byli skazani na samodzielne wertowanie dziesiątek tysięcy kart tekstów staropolskich”, napisała dr Krystyna Wilczewska w artykule zatytułowanym „O czasowniku ‘mieć’ w XVI wieku i dziś”, zamieszczonym w Pamiętniku Literackim, tom LXXI, 1980, z. 4.

Na stronie Instytutu Badań Literackich PAN zamieszczono wspomnienie: Z ogromnym smutkiem żegnamy naszą Koleżankę, dr Krystynę Wilczewską, zasłużoną pracowniczkę Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, nieocenioną Redaktor wielu tomów „Słownika polszczyzny XVI wieku”. Od 1953 roku całe swoje zawodowe życie poświęciła „Słownikowi polszczyzny XVI wieku”, jest autorką jego „Instrukcji redakcyjnej”, przygotowała niezliczone jego hasła. Pozostawała przewodniczką kolejnych pokoleń leksykografów po meandrach ich opracowywania. Największy i nieoceniony jednak jej wkład to redakcja kolejnych tomów „Słownika”, wykraczająca znacznie poza na ogół przyjmowane ramy. Czuwała nie tylko nad poprawnością i spójnością materiałów, każde hasło przechodziło przez jej ręce, rozważała każe najdrobniejsze nawet zagadnienie, każdy problem potrafiła rozstrzygnąć. W Pracowni Słownika Polszczyzny XVI wieku była najwyższym autorytetem. Nigdy nie ustawała w działaniu, „Słownik” był dla niej najważniejszy, nawet po przejściu na emeryturę każdego dnia stawiała się w Pracowni, by czuwać nad przygotowaniem haseł. Pozostając filarem prac leksykograficznych, znajdowała jeszcze czas na własne naukowe badania, jej zawdzięczamy szczegółowe: „Czasowniki w ‘Słowniku polszczyzny XVI w’. Odmiana i słowotwórstwo”. Autorka prac: „Czasowniki zwrotne we współczesnej polszczyźnie” oraz „Z zagadnień słowotwórstwa i semantyki: analiza XVI-wiecznej rodziny czasownika bić”, a także licznych artykułów o fundamentalnym znaczeniu, poświęconych historii języka polskiego i leksykografii, jak: „Samogłoski pochylone w systemie gramatycznym dawnego języka polskiego na podstawie ‘Słownika polszczyzny XVI wieku’”. Nie do przecenienia są przygotowane przez nią edycje szesnastowiecznej literatury, m. in. „Dramaty biblijne XVI wieku czy „Komedie, dialog polemiczny i moralitet XVI wieku”, a przede wszystkim opracowanie językowe „Pieśni” Jana Kochanowskiego w wydaniu sejmowym jego „Dzieł wszystkich”.

W dorobku Krystyny Wilczewskiej są wspomniane „Dramaty biblijne XVI wieku” (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2001) w serii „Staropolski dramat religijny”. Tom zawiera dwa utwory dramatyczne powstałe w XVI wieku: „Żywot Józefa Mikołaja Rejaę (wydany w Krakowie, w drukarni H. Unglerowej w roku 1545) oraz „Jeftes” w swobodnym przekładzie z łacińskiego oryginału Georga Buchanana, dokonanym przez Jana Zawickiego (wydany w Krakowie, w drukarni Łazarzowej w roku 1587). Transkrypcję pierwszego z wymienionych tekstów sporządzono opierając się na fotokopii unikatu znajdującego się w Bibliotece Kórnickiej, drugiego – z fotokopii egzemplarza Biblioteki Ossolińskich.

Na tom „Komedie, dialog polemiczny i moralitet XVI wieku” (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) składają się dwa utwory sceniczne: Wita Korczewskiego „Rozmowy polskie łacińskim językiem przeplatane” oraz anonimowa „Komedyja o mięsopuście”. Pozostałe teksty to anonimowy dialog „Prostych ludzi w wierze nauka”, zawierający popularny wykład prawd wiary, oraz moralitet S. Tuliszkowskiego ze Strzelna „Poseł Śmierci”.

Podaj dalej
Autor: (fran)