Wielokrotnie w obrocie gospodarczym ma miejsce sytuacja, w której osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej zawiera umowę o dzieło, będące rezultatem jej „pracy koncepcyjnej”, takie jak wygłoszenie przygotowanego przez siebie wykładu czy przeprowadzenie szkolenia według własnego programu i z wykorzystaniem własnych materiałów czy technik. Wiąże się z tym kwestia opodatkowania – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych traktuje bowiem przychody z tytułu praw autorskich nieco łagodniej, mianowicie ustalając koszty uzyskania takich przychodów na 50 proc. (w przypadku umów o dzieło i umów zlecenia koszty te ustalono na 20 proc.). W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy dany przedmiot umowy o dzieło uprawnia do odliczenia podwyższonych kosztów uzyskania przychodu. Co więc jest objęte prawem autorskim? Generalnie ustawa o prawie autorskim ma bardzo szeroki zakres – chroni ona bowiem „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze”. Wykład czy szkolenie powinny więc charakteryzować się właśnie takimi cechami: dotyczyć to będzie w szczególności takich aspektów jak program (treść), dobór i sposób wykorzystania materiałów szkoleniowych lub wybór źródeł do tekstu wykładu itp. Ważne jest, by całość stanowiła rezultat indywidualnego podejścia autora do tematu i sposobu przedstawienia go w formie szkolenia czy wykładu. Przed wejściem w życie ordynacji podatkowej Ministerstwo Finansów (np. w odniesieniu do wykładów przygotowywanych i wygłaszanych przez ich autora) wyrażało opinie co do zaliczenia danego „produktu” do materii prawa autorskiego1; w ostatnio wydawanych interpretacjach indywidualnych stoi już jednak na stanowisku, że ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie stanowi przepisów prawa podatkowego, w związku z czym Ministerstwo Finansów nie jest upoważnione do interpretowania tej ustawy w trybie ordynacji podatkowej, odsyłając do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które zresztą kilkakrotnie wypowiadało się w tej kwestii2. Nie ma jednak powodów, by twierdzić, że stanowisko wyrażone w piśmie z 1995 roku straciło aktualność. …a co na pewno nie? Kosztów 50-procentowych z pewnością nie można odliczać w przypadku tych rzeczy, których procedurę sporządzania i zawartość określają przepisy prawa, ale też np. Polskie Normy, innego rodzaju wytyczne lub powszechnie przyjęta praktyka w danej dziedzinie; może się również zdarzyć, że sam zamawiający dzieło określi jego treść i inne istotne cechy na tyle drobiazgowo, że wykonawca będzie miał swobodę działania jedynie w drugorzędnych szczegółach. Przykładem takich …