Zmiany prawne wymuszają na wydawcach i dystrybutorach plików elektronicznych produkcję i sprzedaż plików dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami. Wydawcy powinni rozumieć – choćby na poziomie ogólnym – wytyczne WCAG (Web Consortium Accessibility Guidelines), powinni też rozumieć wady i zalety stosowanych przez siebie formatów (EPUB, PDF, inne) tak, aby koniec końców dobrać optymalny sposób produkcji i walidacji e-booków i odblokować potencjał projektowania uniwersalnego. W post scriptum do tekstu pokazuję praktyczne wyzwania, które przed wydawcami w Polsce Anno Domini 2025 stawiają instytucje państwowe. WCAG – kompas oraz słownik WCAG tworzy ramy dla dostępności stron internetowych, publikacji elektronicznych czy aplikacji mobilnych i powinien być kompasem przy tworzeniu dostępnych treści. Zalecenia zostały opracowane przez organizację W3C (World Wide Web Consortium) założoną przez legendarnego twórcę WWW Timothy’ego Bernersa-Lee, zajmującą się standaryzacją internetu, zrzeszającą wiele kluczowych dla branży wydawniczej firm i instytucji odpowiadających za standardy takie jak EPUB czy PDF. Sam WCAG jest zestawem wytycznych i zaleceń nie będących prawem per se, ale bezpośrednio bądź pośrednio za pomocą naczelnych wartości powołują się nań obowiązujące akty prawne: European Accessibility Act i nasze krajowe przepisy dotyczące dostępności stron internetowych podmiotów publicznych z dnia 4 kwietnia 2019 roku czy wdrożona w czerwcu 2025 roku ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 roku o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Cztery filary WCAG, które można określić jako naczelne wartości projektowania uniwersalnego, to: funkcjonalność, postrzegalność, zrozumiałość i solidność (czasem tłumaczona na polski jako kompatybilność). Łącznie wszystkie cztery są przywoływane we wszystkich aktach prawnych dotyczących dostępności i do każdej z osobna przyporządkowane są tzw. kryteria sukcesu. Kryteriów sukcesu jest łącznie kilkadziesiąt. Na przykład w obszarze postrzegalność, wytyczna 1.1 zaleca alternatywne przedstawienie treści nietekstowych (czyli zaleca tekstową alternatywę dla „obrazka”, gdzie „obrazkiem” może być wykres, tabela, zdjęcie itp.). A zatem jeśli zostanie osiągnięte kryterium sukcesu 1.1.1 „treść nietekstowa” przez zapewnienie opisów tekstowych istniejących treści nietekstowych, zalecenie w tym obszarze zostanie spełnione. Szczegółowe omówienie powyższych pojęć można znaleźć w licznych publikacjach poświęconych dostępności. Rekomendacje WCAG można realizować w różnych językach, technikach i technologiach w zależności od wymogów konkretnego projektu. Dla wydawców największe znaczenie mają specyfikacje formatów EPUB, PDF i MOBI. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że istnieją też inne formaty, w których publikowane są e-booki, w tym takie, które od samego początku były projektowane w celu zapewnienia maksymalnej dostępności, jak np. format DAISY czy też rozwiązania wykorzystywane do tworzenia interaktywnych podręczników i materiałów edukacyjnych na platformach e-learningowych. Jeśli chodzi o format EPUB, obecny pod tą nazwą od 2007 roku, to istotne zmiany na plus z punktu widzenia dostępności nastąpiły dopiero przy przejściu z gałęzi EPUB 2 na EPUB 3 w roku 2011. Aktualna wersja tego standardu to EPUB 3.3. Dodatkowo uwzględnić należy EPUB Accessibility 1.1. Specyfikacje te dopuszczają wykorzystywanie takich języków i technologii jak m.in. HTML5, MathML, waiaria, co może znacząco ułatwić spełnienie kryteriów sukcesu WCAG …