W czerwcu Biblioteka Narodowa opublikowała kolejny (już XXXVIII !) tom z cyklu „Biblioteki Publiczne w Liczbach” – tym razem zawierający dane za rok 2008, a także analizę głównych kierunków zmian w działalności bibliotek opracowaną na podstawie zestawień porównywalnych danych z lat poprzednich. Jak informuje wydawca „komplet danych z Głównego Urzędu Statystycznego o działalności bibliotek oraz stanie ludności otrzymano w lipcu 2009 roku”, zaś „opracowanie zakończono w grudniu 2009 roku”. Publikacja została opracowana przez zespół z Pracowni Bibliotekoznawstwa Instytutu Książki i Czytelnictwa BN, w skład którego wchodziły: Małgorzata Jezierska, dr Barbara Budyńska i Dominika Stępniewska. Konsultantem był dr Jerzy Maj. Poniżej przedstawiamy omówienie najważniejszych wskaźników zebranych w niezwykle cennym opracowaniu wraz z pewnymi uzupełnieniami rozszerzającymi wiedzę o bibliotekach w Polsce. Z publikacji tej pochodzą też wszystkie zaprezentowane tabele. Na koniec 2008 roku – według danych GUS – w Polsce istniało 8 420 bibliotek publicznych i ich filii, o 69 (–0,8 proc.) mniej niż w roku poprzednim, kiedy odnotowano istnienie 8 489 publicznych placówek bibliotecznych. W roku 2008 było 2611 głównych bibliotek publicznych i 5 809 filii bibliotecznych. Dodajmy tutaj jako informację uzupełniającą pochodzącą ze „Sprawozdania Biblioteki Narodowej za rok 2009”, że oprócz sieci bibliotek publicznych istnieje również ogólnopolska sieć biblioteczna, która na koniec 2009 roku obejmowała zgodnie z bazą danych Biblioteki Narodowej 3231 bibliotek, a poza tym w tej samej bazie zarejestrowano 1 381 bibliotek naukowych. Jak wynika z zestawienia zaprezentowanego w tabeli nr 1, w okresie od 1989 do 2008 roku nastąpiła likwidacja 1 893 placówek, co oznacza zmniejszenie ich liczby o ponad 18 proc. w ciągu 20 lat. Od 1999 roku spadek liczby bibliotek jest systematyczny i niemal równy, a nic nie wskazuje, aby tendencja ta została zahamowany w najbliższej przyszłości. Autorki opracowania podkreślają, że poza tym utrzymuje się tendencja większego spadku liczby instytucji bibliotecznych na wsi niż w miastach, a do tego w roku 2008 spadek w tej kategorii był ponad dwukrotnie wyższy niż w roku 2007 – ubyły aż 92 placówki wiejskie (czyli –1,6 proc.), gdy w tym samym czasie odnotowano wzrost w miastach (jedyny raz od 2001 roku!) o 23 placówki (+0,8 proc.). Utrzymuje się przy tym dotychczasowa proporcja między bibliotekami publicznymi na wsi i w miastach – nadal niemal 2/3 wszystkich bibliotek i filii stanowią biblioteki wiejskie (65,6 proc.). Spośród 69 zlikwidowanych bibliotek w 2008 roku 14 placówek stanowiły biblioteki główne (co jest szczególnie niepokojącym zjawiskiem), a 55 filie biblioteczne. W porównaniu z 2007 rokiem – czytamy w opracowaniu – dziwi skala i kierunek zmian, bowiem wówczas odnotowano wzrost liczby bibliotek głównych. Księgozbiory Od 2004 roku księgozbiory bibliotek publicznych systematycznie rosły. W 2007 roku liczyły 135,5 mln pozycji (wzrost o 4,3 proc. w stosunku do 2006 roku), jednak w 2008 roku zmniejszyły się względne i bezwzględne wskaźniki określające zasobność księgozbiorową bibliotek publicznych. Na koniec 2008 roku ich księgozbiory liczyły 135,26 mln woluminów książek i czasopism oprawnych czyli mniej o 0,2 proc. w stosunku do 2007 roku (o 295,5 tys. woluminów). Jest to pierwszy, po czteroletnim okresie wzrostu, rok spadku ogólnej liczby książek i czasopism. Dotyczy on w głównej mierze bibliotek wiejskich, gdzie spadek wyniósł 760 tys. woluminów czyli 1,4 proc. ich stanu sprzed roku. W miastach nastąpił wzrost wielkości księgozbiorów – w 2008 roku o 464 tys. woluminów czyli o 0,6 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Pod koniec 2009 r. w zbiorach największej biblioteki – Biblioteki …