Urodzony przed stu laty – 2 czerwca 1920 roku – Marcel Reich-Ranicki przedstawiał się jako Żyd, Niemiec i Polak, lecz jego prawdziwą ojczyznę stanowiła literatura. Tylko z pozoru był człowiekiem zamkniętym w kręgu piśmiennictwa. Swoje bujne życie zajmująco i nie bez wzruszenia opisał w autobiografii. Opublikowany przed kilkunastoma laty tom pt. „Mein Leben” zyskał w Niemczech miano bestsellera (ponad pół miliona sprzedanych egzemplarzy!). Polski przekład („Moje życie”) też nie zalegał długo na półkach księgarskich. Recenzenci doceniali przede wszystkim walory dokumentalne książki. Zwłaszcza szczegółowe opisy Włocławka – miejsca urodzenia autora, gdzie jego ojciec prowadził fabrykę materiałów budowlanych. Po bankructwie rodzinę przygarnęli berlińscy krewni. W mieście nad Sprewą Marcel Reich, bo takowych personaliów wówczas używał, był świadkiem przejęcia władzy przez nazistów. Ucieczkę od coraz bardziej niebezpiecznej rzeczywistości znalazł w sztuce. Bywał w teatrach, na koncertach, w galeriach, ale nade wszystko zafascynowały go książki. Pochłaniał je nader zachłannie: „Jeżeli powiem, że czytałem wtedy jedną książkę dziennie, to byłaby pewna przesada, ale bardzo niewielka”. Po maturze usiłował studiować, lecz dla Żydów uczelnie Trzeciej Rzeszy były niedostępne. Wkrótce wydalono go z Niemiec. Razem z kilkunastotysięcznym tłumem Żydów z polskim obywatelstwem koczował przez kilka tygodni w prowizorycznych barakach usytuowanych w pobliżu stacji granicznej w Zbąszyniu. Dotarłszy w końcu do Warszawy – w styczniu 1939 roku – rozpoczął współpracę z prasą żydowską. Wydawaną w  języku polskim, jidysz ani hebrajskiego nigdy się nie nauczył. Zamierzał wstąpić na fakultet germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, lecz wybuch wojny przekreślił akademicką przyszłość. Początkowe miesiące okupacji przepracował w charakterze pomocnika... szklarza. Po nalotach Luftwaffe i  ostrzeliwaniu stolicy …