Silne, barwne i sprawcze kobiety od jakiegoś czasu idą przez literaturę ławą. Jako matki, jako istoty w opresji, jako wojowniczki, odbijające dla siebie świat. Chłopaki, panowie, mężczyźni zeszli na drugi plan. Owszem, bywają katami, dręczycielami, nieświadomymi, acz złośliwymi, zawalidrogami, ale postrzegani są na ogół z zewnątrz, pokazywani epizodycznie, migawkowo. Przez kobiety lub w związkach z nimi. Bywa, że i sami zabierają głos, a w tytule sygnalizują ważność swojej płci. Tom „Idzie tu wielki chłopak”* Grzegorza Bogdała, który jest wychwalany pod niebiosa (został uhonorowany właśnie mainstreamowym Gombrowiczem), chcę dziś zestawić z narracją stworzoną przez kobietę, Aleksandrę Igras, która debiutowała zbiorem „Mokra biel. Bambino”**. Statusy wydawnictw to antypody, co ma wpływ na publiczną recepcję tekstów i ich drogę do czytelnika. Pierwsze – o utrwalonej renomie i pozycji, organizujące modne warsztaty dla twórców (choćby na opowiadania właśnie), drugie – istniejące zaledwie pięć lat, choć chlubiące się odwagą i niezależnością od wszelkiego establishmentowego. Przyglądając się bohaterkom i bohaterom tych tekstów, zauważam równowagę ze wskazaniem. Co prawda w opowiadaniach Aleksandry Igras wyraźnie widać typowych samców alfa, robiących skutecznie ryzykowne biznesy, wyjeżdżających za granicę za kasą, sięgających po przemoc lub manipulację, żeby postawić na swoim, ale są i cwane gapy, są subtelni myśliciele i tragiczni ryzykanci, których dopada los w banalnej sytuacji, na przykład w czasie jazdy po tytułowe lody Bambino. To wprowadza nutę nostalgii, świadomość przemijania ma dopaść czytelnika, a śmierć jawić się jako nieznająca litości, na wskroś ironiczna Pani. Decyduje płeć opowiadacza, a to jest przeważnie narratorka powracająca wspomnieniami do dzieciństwa spędzanego na lubelskiej wsi, ale żyjąca w cywilizacji miejskiej, patrząca na przeszłość z dystansu. Nic dziwnego, że z zasady mocno zadumana. U Bogdała opowiada facet, w cyklu czterech najważniejszych tekstów (ich znaczenie podkreślone jest w tytule) to na ogół Szymon lub jego trzecioosobowy sobowtór, z wpisaną w jego myśli mową pozornie zależną, co …