W 2016 roku książki znalazły się na 14. miejscu spośród ponad 50 najpopularniejszych form spędzania wolnego czasu przez Niemców. 18,8 proc. badanych w wieku powyżej 14 lat czyta książki „po pracy” (19,7 proc. w 2015 roku). „Od czasu do czasu” czyta 27,5 proc. badanych Niemców (spadek z 28,3 proc.), a z drugiej strony 28,5 proc. „rzadko spędza czas z książką” (27,8 proc. rok wcześniej).

W zestawieniu osobno uwzględniono również książki audio, które zajęły pozycję 46. 1,4 proc. respondentów słucha audiobooków często, a 5,2 proc. „od czasu do czasu”. Rok wcześniej było to odpowiednio 1,5 i 5,7 proc.

Należy podkreślić, że osobne statystyki opisują zakupy książek obywateli Niemiec powyżej 10. roku życia. Uwzględniając tę specyfikę, warto przytoczyć dane firmy GfK, według których – wyłączając obrót książką szkolną i literaturą techniczną – w 2016 roku książkę kupiło 30,8 mln mieszkańców kraju. Jednak w porównaniu z 2015 rokiem oznacza to spadek o 2,3 mln. Jednocześnie wrósł wskaźnik określający zakup książek „na głowę” mieszkańca oraz poniesione na ten cel wydatki. I tak zakup per capita wzrósł z 11,5 do 12,2 egz., a wartość zakupów ze 122,78 do 134,29 euro. Wzrosła także, o 2,6 proc., do poziomu 10,98 euro, średnia cena, po jakiej kupowano książki.

Najważniejsze wskaźniki
Przejdźmy zatem do analizy stricte ekonomicznych wskaźników określających bieżącą kondycję niemieckiego rynku książki. W 2016 roku wartość sprzedaży książek w Niemczech wyniosła 9,276 mld euro, co oznacza wzrost o 1 proc. w stosunku do 2015 roku. To zahamowanie negatywnego trendu w dynamice wartości rynku, która cechowała rynek niemiecki w latach 2014–2015, gdy spadek wartości sprzedaży wyniósł kolejno 2,2 oraz 1,5 proc. W sumie ostatnie pięciolecie zamknęło się spadkiem wartości rynku w wysokości 2,6 proc., a na przestrzeni dekady rynek cechowała stabilizacja (wzrost o 0,2 proc.).

W 2016 roku liczba tytułów (pierwsze wydania i wznowienia) wydanych na niemieckim rynku książki wyniosła 85.486 i była najniższa od 10 lat. W porównaniu z 2015 rokiem w kolejnych 12 miesiącach ukazało się aż 4000 tytułów mniej (spadek o 4,5 proc.).

Jak się okazuje, za spadek odpowiada przede wszystkim mniejsza niż rok wcześniej  liczba nowych tytułów wprowadzonych do sprzedaży. W 2016 roku było to 72.820 pozycji, wobec 76.547 w 2015 roku, a więc o 3700 tytułów mniej (spadek o 4,5 proc.).

Największą reprezentację w premierowej produkcji wydawniczej miała literatura fiction – 13.891 tytułów (18,5 proc.). Na drugim miejscu znalazła się literatura niemiecka z udziałem na poziomie 14,1 proc. (10.297 nowości). Po raz kolejny podium uzupełnia oferta książek dla dzieci i młodzieży. 8.961 nowości z tej kategorii przełożyło się na 12,3 proc. udziału w rynku.

W Niemczech jako osobną kategorię uznaje się książki w miękkiej oprawie. Ich udział w ogólnej liczbie pierwszych wydań w 2016 roku wyniósł 12,5 proc. W tej formie ukazało się 9.077 premierowych tytułów, czyli o 4,5 proc. mniej niż w 2015 roku. Jednocześnie oznacza to trzeci z rzędu spadek liczby tytułów wydawanych w miękkiej oprawie.

Warto także podkreślić, że ponad 60 proc. produkcji o takiej charakterystyce przypada na publikacje z dwóch kategorii tematycznych: literatury fiction (52,7 proc.) oraz książki dla dzieci i młodzieży (9,3 proc.).

Sektory sprzedaży
Wartość sprzedaż w tradycyjnym segmencie księgarskim osiągnęła poziom blisko 4,39 mld euro. Mimo spadku tego wskaźnika o 0,8 pkt. proc. (–3,4 proc. w 2015 roku), sektor ten pozostaje dominującym kanałem dystrybucji oferty książkowej w Niemczech, a jego udział w rynku wyniósł 47,3 proc., w porównaniu z 48,2 proc. w 2015 i 54,3 proc. w 2006 roku.

W pewnym stopniu równoważy to dodatnia dynamika sprzedaży internetowej – o 5,3 proc. w stosunku do 2015 roku. Udział tego kanału dystrybucji w ogólnej wartości rynku wyniósł 18,2 proc. W liczbach bezwzględnych przychód ze sprzedaży online wyniósł 1,69 mld euro. Choć liderem sprzedaży książek drukowanych w internecie pozostaje niepodzielnie firma Amazon, to znaczny wpływ na wzrost wartości tego segmentu miała niewątpliwie stale zwiększająca się sprzedaż internetowa generowana przez księgarnie stacjonarne.

W 2016 roku wzrost przychodów, o 1,2 proc., zanotował również segment sprzedaży bezpośredniej, który osiągnął wartość 1,94 mld zł. Głównymi odbiorcami tej formy dystrybucji pozostają firmy i instytucje, a asortyment najczęściej sprzedawany w ten sposób to publikacje specjalistyczne i naukowe. Rynkowy udział tego segmentu wyniósł 20,9 proc.

Kolejnym segmentem jest sprzedaż wysyłkowa, która w 2016 roku zanotowała wzrost o 37,5 proc., co stanowi kompletną woltę w stosunku do negatywnego trendu z kilku poprzednich lat, gdy sprzedaż w tym kanale spadła kolejno: 26,4 proc. w 2015 i 26 proc. w 2014 roku. Wartość sprzedaży zrealizowana w ten sposób osiągnęła poziom 162 mln euro, co daje udział w rynku na poziomie 1,7 proc.

Udział pozostałych kanałów dystrybucji, w tym sprzedaży za pośrednictwem marketów, dyskontów i stacji benzynowych wyniósł w 2016 roku 10,1 proc. Sprzedaż w tym czasie wzrosła minimalnie, o 0,4 proc., do poziomu 935 mln euro.

E-booki
W 2016 roku sprzedaż książek elektronicznych stanowiła 4,6 proc. ogólnych przychodów ze sprzedaży do klientów indywidualnych. Rynek ten znajduje się obecnie w fazie stabilnego wzrostu (4,7 proc. w 2015 roku, 7,6 proc. w 2014). Sprzedaż książek cyfrowych w ujęciu ilościowym wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem o 4,1 proc. Łącznie do nabywców indywidualnych trafiło 28,1 mln plików, czyli o 1,1 mln więcej niż w 2015 roku.

Niemiecki rynek książek elektronicznych zdominowany jest przez literaturę typu fiction. W 2016 roku jej udział wyniósł aż 81 proc., choć w 2015 roku było to nawet 86 proc. Dynamicznie rośnie też sprzedaż cyfrowych edycji książek dla najmłodszych i z kategorii young adults. Zarówno pod względem wartościowym, jak i ilościowym sprzedaż podwoiła się.

Kolejny wzrost udziału w rynku e-booków notuje także self-publishing. W 2016 roku na tę część produkcji wydawniczej w wersji cyfrowej przypadło 6 proc. całkowitej wartości rynku. (pw)