Niedziela, 13 czerwca 2021
DRUKARNIE POLSKI MIĘDZYWOJENNEJ
CzasopismoBiblioteka Analiz
Tekst pochodzi z numeruBiblioteka Analiz nr 548 (11/2021)
Historia znanej i zasłużonej dla krzewienia polskości wielkopolskiej drukarni rozpoczęła się w roku 1895 od założenia „Przewodnika Katolickiego”. Tygodnik ten, adresowany do rodzin polskich w zaborze pruskim, powołał do życia arcybiskup Florian Stablewski, metropolita gnieźnieński i poznański, pełniący tytularną funkcję prymasa Polski, przez kilkanaście lat przedstawiciel mniejszości polskiej w sejmie pruskim. Dla Stablewskiego miało być to czasopismo, które – jak napisał – „utwierdzałoby w przystępny dla wszystkich sposób prawdy Boże, zapoznawało z objawami życia Kościoła świętego oraz ze sposobami jego obrony w tych czasach wielkich niepokojów i niebezpieczeństwa dla wiary, równocześnie zaś niosło rozrywkę i przyjemność po pracy”, a także trafiałoby zarówno do szerokich mas, jak i elity społecznej – „do najbiedniejszej chatki zarówno jak do pałacu”. Funkcję pierwszego redaktora naczelnego pełnił przez krótki okres ks. Wawrzyniec Kotecki, a następnie przez blisko 40 lat był nim ks. Józef Kłos. „Przewodnik Katolicki” cieszył się dużą poczytnością wynikającą z zapotrzebowania na polskie słowo drukowane na terenie zaboru pruskiego, co zachęciło arcybiskupa Stablewskiego do rozwinięcia przedsięwzięcia. Wykupił więc udziały spółki akcyjnej „Kurier Poznański”, obejmującej oficynę wydawniczą oraz drukarnię, i powołał pod koniec roku 1897 firmę Drukarnia i Księgarnia Św. Wojciecha S.A. (DiKŚW), likwidując jednocześnie tytuł „Kurier Poznański”. Oprócz zakładu poligraficznego i wydawnictwa w skład przedsiębiorstwa wchodziła również księgarnia wysyłkowa. Pierwszym dyrektorem zakładu został Bogdan Chrzanowski, pełniący tę funkcję do roku 1901, drugim szefem był przez rok Jan Szuman, a następnie – do śmierci w roku 1910 – zasłużony działacz społeczno-gospodarczy w Wielkopolsce ks. Piotr Wawrzyniak. W 1899 roku spółka zakupiła kamienicę na skrzyżowaniu ulic Świętego Marcina oraz Marcinkowskiego, w której ulokowano drukarnię, wydawnictwo oraz księgarnię, a także nowo utworzony antykwariat naukowy. Na początku XX wieku nabyto znaną w Poznaniu drukarnię po zmarłym Franciszku Tomaszewskim, której urządzenia pozwoliły na znaczne poszerzenie parku maszynowego DiKŚW. Dyrektor Wawrzyniak nadał przedsiębiorstwu statut prawny spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz sformułował cele jej działalności, którymi były katolicka działalność na polu nauki, oświaty, dobroczynności; propagowanie wartości religijnych, krzewienie postaw patriotycznych oraz prospołecznych. Służyć temu miała m.in. seria publikacji typu „Odczyty i Broszury Popularne dla Towarzystw Polskich”, „Głosy na Czasie”, „W pogoni za prawdą”, „Co to jest Polska” czy „Teatr Ludowy” oraz czasopismo „Stowarzyszenie”. Na krótko przed nagłą śmiercią na zawał serca w 1910 roku ks. Wawrzyniak negocjował ze znanym drukarzem z Pleszewa, Franciszkiem Ksawerym Ziółkowskim, nabycie jego zakładu poligraficznego. Rozmowy na ten temat zakończył pomyślnie, jego następcą na stanowisku dyrektora DiKŚW został ks. Stanisław Adamski. W 1911 roku zakład Ziółkowskiego wszedł w skład Drukarni, a on sam został dyrektorem naczelnym, będąc nim niemal do samego wybuchu II wojny światowej. Dynamiczny rozwój Objęcie przez Ziółkowskiego, człowieka niezwykle przedsiębiorczego, energicznego i solidnego, szefostwa nad Drukarnią stało się początkiem dynamicznego rozwoju poznańskiej firmy. „Tu dopiero znalazł Ziółkowski właściwe pole do wyładowania w pełni swych twórczych talentów i jego geniusz gospodarczy i organizacyjny zajaśniał w pełni dojrzałego blasku” – napisano o nim po wielu latach na łamach „Przeglądu Graficznego”. W 1912 roku rozbudowane i zmodernizowane przedsiębiorstwo przeniesiono na ulicę, której patronem został niedawno zmarły szef firmy ks. Piotr Wawrzyniak. W przededniu wybuchu I wojny światowej poznańska Drukarnia dysponowała już nowoczesnymi maszynami poligraficznymi oraz działami: chromolitograficznym, fotomechanicznym i wklęsłodrukowym. Po zastoju wojennym firma w szybkim tempie kontynuowała rozwój. W 1918 roku utworzono oddział warszawski. Nastąpiło to w wyniku zakupu wydawnictwa oraz księgarni asortymentowej od Mateusza Szczepkowskiego, który objął kierownictwo filii i prowadził ją do roku 1936. Rok później zarząd DiKŚW nabył duży gmach poznańskiego Hotelu Rzymskiego, znajdujący się na placu Wolności u zbiegu alei Marcinkowskiego. Do nowej siedziby przeniesiono wydawnictwo, działy administracyjne oraz księgarnię z nowo utworzonym działem dewocjonaliów. W budynku przy ul. Św. Marcina pozostawiono drukarnię oraz antykwariat naukowy, a w zwolnionych pomieszczeniach urządzono ośrodek katolicki, z salami edukacyjnymi, restauracją oraz miejscami noclegowymi. Z ośrodka korzystały grupy i stowarzyszenia katolickie. Natomiast w oficynie zorganizowano wytwórnię …
Wyświetlono 25% materiału - 621 słów. Całość materiału zawiera 2484 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
Koszt 9 zł netto. Dostęp czasowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Czas dostępu będzie odliczany od momentu wejścia na stronę płatnego artykułu. Dostęp czasowy wymaga konta w serwisie i logowania.
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu, należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880. Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
Opłata za SMS wynosi 9.00 zł netto (10.98 PLN brutto) i pozwala na dostęp przez 15 minut (bądź do czasu zamknięcia okna przeglądarki). Przeglądarka musi mieć włączoną obsługę plików "Cookie".
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
Dostęp terminowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Dostęp terminowy wymaga konta w serwisie i logowania.
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.
Zaloguj się