Właściwie to jest tragikomiczne. Bo kiedy się trochę dłużej zastanowić, robi się śmiesznie oraz ponuro. Lecz skoro sobie człowiek uświadomi, że mechanizmy życia kulturalnego małego raczej, choć bogatego i cieszącego się sympatią kraju robią w konia (przepraszam za trywialny zwrot) cały literacki świat… Piszę tuż przed kolejnym rozdaniem Literackiej Nagrody Nobla, co wedle tradycji odbywa się w drugi czwartek października. Nic jeszcze teraz nie wiadomo, choć nie obserwuję w bieżącym roku noblowskiej wielkiej gorączki. Poniekąd jej brak u nas jest zrozumiały, gdyż szanse są w praktyce zerowe: laur dla Olgi Tokarczuk załatwił na amen szanse innych kandydatów, którzy mogą teraz co najwyżej z wściekłości gryźć łapę. Swoją drogą pamiętam taki typowo polski epizod: kiedy medal i nagrodę otrzymał Czesław Miłosz, upokorzenia nie zdzierżył Jerzy Andrzejewski (kiedyś byli z Miłoszem w wielkiej komitywie!) i wysmarował do prasy list w stylu „mnie się też należało!”. Skoro zostało pozamiatane, Miłosza nic nie kosztowało, aby w tej samej gazecie przyznać autorowi „Ładu serca” wspaniałomyślnie rację. Przyznam, że dziś wykazuję się złośliwością. Nagrody literackie i wszelkie inne traktuję z przymrużeniem oka, jako coś w rodzaju papierka lakmusowego, przejaw sympatii takiego lub innego jury albo też wynik koteryjnej gry interesów. W gruncie rzeczy nie da się zresztą inaczej. Sama instytucja wyboru pierwszej osoby spośród osób równych musi polegać na ścieraniu się rozmaitych racji i oznacza walkę o własnych kandydatów. Dlatego nieodmiennie namawiam publiczność literacką, by uważnie przyglądała się rozmaitym rozstrzygnięciom, notując w pamięci, jakie nazwiska oraz tytuły powtarzają się w kilku werdyktach rozmaitych jury znaczących nagród. Dopiero jeśli jakiś tytuł występuje wielokrotnie (nie zawsze przy tym musi wygrywać, wystarczy obecność w pierwszej piątce), to znaczy, że …