Czy władcy czytają? Oto pytanie zadane przez brytyjskiego dramaturga i pisarza Alana Bennetta. Jego krótka najnowsza powieść „The uncommon reader” (Faber) przedstawia przypadek brytyjskiej królowej, która jako 80-latka zaczyna interesować się poważną literaturą. Pytanie nie jest całkowicie bezzasadne. Władcy zbierają, to pewne – chętnie pozwalają się fotografować w pałacowej bibliotece pośród oszklonych szaf pełnych woluminów czy w salonie, gdzie na niskich stolikach piętrzą się w wystudiowanym bezładzie tomy i tomiki (czasem nawet tomiszcza). Władcy fundują – to królewskie biblioteki stały się zaczątkami największych kolekcji państwowych. Panujące rody raczej dokładają się dziś do uzupełniania zbiorów, ich rolę jako fundatorów przejęli – przynajmniej w USA – prezydenci, którzy opuszczając urząd ustanawiają bibliotekę swego imienia, zwykle w rodzinnym stanie czy mieście. I władcy piszą – monarchów pośród twórców nie jest może zbyt wielu, ale statystykę poprawiają współcześni rządzący, czyli premierzy i prezydenci. Przodują w tym Anglosasi – Disraeli, Palmerston, przede wszystkim Churchill, nie brakuje również autorów za oceanem, zwykle zostawiających po sobie pamiętniki, ale nieraz kontynuujących poważną pracę twórczą (Carter, Gore, Clinton, by przywołać kilku). Można więc założyć, że czytają także. Bennett, stary prześmiewca, nie sugeruje zresztą, że Miłościwie Panująca do książek nie sięga (choć przed laty w jednym z wywiadów królowa przyznała, iż jako miłośniczka wyścigów konnych chętnie czyta powieści Dicka Francisa, których fabuła zwykle ma niezmienne elementy: dżokej, kobieta, rumak i kasa). Jego utwór jest raczej pochwałą lektury, jej czaru i mocy. Elżbieta II spotyka zresztą co roku laureatów różnych nagród literackich, obowiązkowo zaś nominowanych i zdobywców Commonwealth Writers Prize, i jak twierdzą ludzie świadomi rzeczy, z każdym z wyróżnionych rozmawia swobodnie o jego książce, nie stroniąc od wnikliwych pytań i porównań z twórczością innych autorów. …