Ponad 75 lat temu, w 1945 roku, po raz pierwszy przyznano Literacką Nagrodę Nobla osobie pochodzącej z Ameryki Łacińskiej. Była nią Gabriela Mistral (1889- -1957), chilijska poetka, która była także pierwszą (i jak dotychczas ostatnią) kobietą z tego regionu wyróżnioną przez Akademię Szwedzką. Warto dodać, że nominowano ją do nagrody sześciokrotnie w latach 1940-1945. Lucila Godoy y Alcayaga (bo tak właściwie nazywała się laureatka) była nauczycielką, angażowała się w projekty edukacyjne oraz społeczno-polityczne (pełniła m.in. funkcję konsula w kilku krajach Europy, podróżowała po Ameryce Południowej i Stanach Zjednoczonych). Jako poetka debiutowała w pierwszych latach XX wieku, okresie bardzo ważnym dla rozwoju poezji regionu. To wówczas swoje pierwsze utwory publikowali m.in. Vicente Huidobro, Jorge Luis Borges czy Pablo Neruda, których nazwiska na zawsze zapisały się w historii literatury latynoamerykańskiej. Tematami obecnymi w wierszach Mistral, nagrodzonej za „poezję liryczną, która inspirowana wielkimi emocjami, uczyniła z jej nazwiska symbol idealistycznych aspiracji całego świata Ameryki Łacińskiej”, była przede wszystkim miłość w jej różnych aspektach: do natury, do ziemi, do ludzi. Badacze i badaczki zwracają także uwagę na obecne w jej wierszach motywy dzieci i miłości matczynej. W Polsce poezja Mistral tłumaczona była m. in. przez Aleksandrę Olędzką-Frybasową, Jerzego Niemojewskiego i Krystynę Rodowską. Ta ostatnia jest także autorką przekładu kilku klasycznych baśni opowiedzianych na nowo przez chilijską autorkę, a wydanych w Polsce w 2017 roku przez wydawnictwo Nasza Księgarnia. Mimo, że przez kolejne lata na liście nominowanych do prestiżowej nagrody znajdowali się autorzy i autorki z Ameryki Łacińskiej (m.in. Wenezuelczyk Romulo Gallegos, Argentyńczyk Jorge Luis Borges, Alejo Carpentier z Kuby czy też urugwajska poetka Juana de Ibarbourou), to w orbicie zainteresowań Akademii Szwedzkiej region ten znalazł się ponownie dopiero w 1967 roku. Uhonorowano wówczas gwatemalskiego powieściopisarza, poetę, dziennikarza i dyplomatę Miguela Angela Asturiasa (1899- -1974). Mówiąc o jego osiągnięciach literackich, zwracano szczególną uwagę na zakorzenienie ich w tradycji i kulturze Indian, zwłaszcza Majów (Asturias był współtłumaczem najważniejszych ksiąg Majów – „Popol Vuh” i „Chilam Balam”). W mowie noblowskiej dawał wyraz swojej fascynacji indiańskością, a także zdefiniował rolę pisarza, którego obowiązkiem jest dawać świadectwo i nieustannie konfrontować się z rzeczywistością, używając do tego poetyckiego języka. Napisane przez niego w 1930 roku „Legendy gwatemalskie” (w języku polskim ukazały się dopiero w 1979 w przekł. Joanny Petry-Mroczkowskiej) uznawane są za teksty prekursorskie …