Susan Hawthorne Biblioróżnorodność. Manifest wydawców niezależnych tłum. Anna Alochno-Janas, Biblioteka Słów, Warszawa 2025, s. 132, ISBN 978-83-974230-0-8 Czytam polskie wydanie „Biblioróżnorodności” z mieszanymi uczuciami satysfakcji i niepokoju. Jeżeli niezależnie od siebie dochodzimy do podobnych wniosków w Polsce, Australii, Paryżu i Chile, i to od ponad ćwierćwiecza, to czemu tak niewiele się zmienia? Czemu wydawcom niezależnym jest coraz trudniej realizować swój fundamentalny cel głoszenia nowych idei, publikowania rzeczy nowatorskich, oryginalnych, inkluzywnych, inspirujących do zmian? W klasycznej już dzisiaj komedii romantycznej „Masz wiadomość” (1998, reż. Nora Ephron), którego akcja toczy się w Nowym Jorku, obok kameralnej księgarni z tradycjami, specjalizującej się w książkach dla dzieci, zostaje otwarta, tuż za rogiem, kilkupiętrowa księgarnia sieciowa z książkami, kawą i niezbyt kompetentnym personelem. W obu miejscach sprzedawane jest to samo, tylko że za rogiem dużo taniej, co po wielu perypetiach i staraniach właścicielki prowadzi do zamknięcia księgarni niezależnej. Skupieni na losach pary głównych bohaterów, którzy odtwarzają klasyczny motyw literacki z przywoływanej zresztą w filmie powieści Jane Austen „Duma i uprzedzenie”, przyjmujemy jako oczywistość to, co pokazowo zostało zobrazowane. Wyniszczanie małych podmiotów na rynku książki pozwala wielkim być jeszcze większymi, a niezależni z trudem utrzymują się na powierzchni. Dotyczy to wszystkich: autorów, wydawnictw, księgarni. Susan Hawthorne w swojej książce przekonuje, że to typowe działanie wielkich sieci na rynku wydawniczym ma określone konsekwencje: po tym, jak księgarnia niezależna znika, księgarnia sieciowa koryguje politykę zatowarowania i po jakimś czasie oferta, którą można było znaleźć w obu miejscach, przestaje być dostępna gdziekolwiek. Można powiedzieć, że niezależni wydawcy są …