Poniedziałek, 28 stycznia 2019
O AMERYKAŃSKIEJ KULTURZE I O DZIELNICACH ZABRZA
CzasopismoBiblioteka Analiz
Tekst pochodzi z numeruBiblioteka Analiz nr 490 (1/2019)

Biblioteka Analiz nawiązała współpracę z Miejską Biblioteką Publiczną w Zabrzu i została zaproszona na seminarium zatytułowane „Born in the U.S.A.”, jakie odbyło się 5 grudnia w ramach prowadzonego przez Instytut Książki programu „Partnerstwo dla książki”. Seminarium było dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Program seminarium obejmował wykłady, których celem było poszerzenie wiedzy na temat historii relacji polsko-amerykańskich w minionym stuleciu oraz ukazanie ważnej roli kontaktów między obywatelami obu krajów. Ważnym aspektem poruszonym podczas seminarium było odzyskanie przez Polskę niepodległości i rola, jaką odegrał w tym wydarzeniu światowej sławy pianista, a potem premier i minister spraw zagranicznych Ignacy Paderewski, który był ambasadorem interesów polskich w Ameryce, jak i ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson, który na początku 1918 roku ogłosił swój program pokojowy dla świata – słynne 14 punktów, spośród których 13. punkt tego programu mówi o zjednoczonej i niepodległej Polsce. Temat ten podjęła dr Anna Samborowska w wykładzie zatytułowanym „Ignacy Paderewski a sprawa polska w Ameryce”.

Nie zabrakło też wątku literackiego. Reprezentujący Bibliotekę Analiz Piotr Dobrołęcki, redaktor naczelny „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI”, wygłosił referat „Między modą a fascynacją.
Recepcja literatury amerykańskiej w Polsce w ciągu minionych 70 lat”, podczas którego przedstawił najpopularniejszych pisarzy zza oceanu, których książki są tłumaczone i wydawane w Polsce, zwrócił uwagę na zmieniające się gusta i tendencje czytelnicze tej literatury w Polsce, a także mówił o wzroście udziału literatury anglojęzycznej na rynku książki w Polsce i Europie.

Trzecie wystąpienie przygotowała dr Sonia Caputa. Nosiło ono tytuł „Stereotypy Amerykanów polskiego pochodzenia w amerykańskich filmach i serialach telewizyjnych”. Nawiązując m.in. do filmów „Prawo ulicy”, „Dwie spłukane dziewczyny” i „Hot in Cleveland” oraz seriali, jak choćby bardzo popularny niegdyś serial kryminalny „Banacek”, ukazała, jak Amerykanie widzą przedstawicieli Polonii i jakie ich cechy uważają za dominujące.

Aktywna biblioteka
Dyrektorem Miejskiej Biblioteki Publiczna im. Jerzego Fusieckiego w Zabrzu jest Tomasz Iwasiów, który w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku prowadził antykwariat w Gliwicach i współpracował z jedną z hurtowni poznańskich. Zastępcą dyrektora jest Natalia Wojtoń, która wcześniej pracowała w Księgarni św. Jacka w Katowicach. Sieć biblioteki obejmuje Wypożyczalnię Centralną, Czytelnię Ogólną i Prasy oraz filie od nr 2 do nr 20.

Początki Miejskiej Biblioteki Publicznej w Zabrzu sięgają wiosny 1945 roku, kiedy to do Zabrza przyjechał bibliotekarz z Krakowa Jerzy Fusiecki (dyrektor w latach 1945-1970), który wraz z grupą skrzykniętych naprędce współpracowników rychło doprowadził do otwarcia książnicy. Oficjalna ceremonia otwarcia odbyła się 15 listopada 1945 roku, a dokonał jej wybitny działacz polski na Śląsku, zastępca prezydenta miasta – Franciszek Trąbalski. W ten sposób biblioteka stała się pierwszą po wojnie instytucją kulturalną, która rozpoczęła w Zabrzu regularną działalność. W 1954 roku przy ul. Wolności założono Filię nr 11, a w 1955 roku – z inicjatywy młodzieży akademickiej – na terenie Śląskiej Akademii Medycznej w Rokitnicy zorganizowano Filię nr 12. W 1956 roku przy ul. 3 Maja powstała Filia nr 13, a w 1959 – Filia nr 14 przy ul. gen. Charlesa de Gaulle’a.

Z końcem lat pięćdziesiątych biblioteka liczyła 14 jednostek terenowych, 110 tysięcy tomów w  księgozbiorze oraz 16 tysięcy zapisanych czytelników, którzy dokonali łącznie prawie 400 tys. wypożyczeń. W kolejnych latach powstały nowe filie. W 1965 roku Miejska Biblioteka Publiczna, oprócz Wypożyczalni Centralnej, w swoich 17 oddziałach, dysponujących księgozbiorem liczącym ponad 180 tys. woluminów, obejmowała ponad 25 tys. zarejestrowanych czytelników, którzy w ciągu roku wypożyczyli łącznie ponad 550 tys. pozycji.

Dalszy rozwój biblioteki opierał się przede wszystkim na uzupełnianiu zbiorów oraz modernizacji istniejącej bazy lokalowej i metod działania. Adaptowano wtedy kilka likwidowanych lokali gastronomicznych, przeobrażając je w filie książnicy. W 1970 roku zbiory biblioteczne osiągnęły liczbę 251.500 tomów, a  liczba czytelników wzrosła do 24.427 osób. Potrzeby czytelników sprawiły, że niektóre filie zmieniały swoje profile. Dla przykładu Filia nr 12, która z tradycyjnej wypożyczalni stała się oddziałem „książki mówionej”. Działając od 1978 roku i zmieniając kolejne siedziby, od października 2013 roku zadomowiła się przy ul. Wyzwolenia 2. Dysponuje dzisiaj specjalnie wydanymi dla niewidomych i niedowidzących kasetami i płytami CD z beletrystyką oraz dziełami naukowymi.

Z początkiem 1985 roku władze miejskie przyznały Bibliotece na własność budynek przy ul. ks. Józefa Londzina 3. W tym samym roku nadano Bibliotece imię jej założyciela i wieloletniego dyrektora Jerzego Fusieckiego. Dodatkowym wyrazem uznania dla czterdziestoletniej pracy bibliotekarzy było przyznanie Miejskiej Bibliotece Publicznej medalu „Zasłużony dla Miasta Zabrze”. Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przyniósł dalszy rozwój Biblioteki, która wzbogaciła się o kolejne cztery filie: nr 16 (1987), nr 18 (1990), nr 19 (1992) oraz nr 17 (1994).

Lata 2002-2008 to okres kompleksowej komputeryzacji MBP, budowy sieci oraz przetwarzania katalogów w zapis cyfrowy. W lutym 2008 roku zabrzańska książnica stała się drugą w Polsce i pierwszą w województwie śląskim całkowicie skomputeryzowaną w systemie PROLIB miejską biblioteką publiczną.

Podczas Święta Miasta w 2010 roku Tomasz Iwasiów, dyrektor zabrzańskiej książnicy, odebrał przyznaną bibliotece Nagrodę Prezydenta Miasta w  dziedzinie kultury. W  tym samym roku Biblioteka została uhonorowana Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego oraz Medal „W Dowód Uznania” za zasługi dla bibliotekarstwa od Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Biblioteka prowadzi też działalność wydawniczą, której sztandarową pozycją jest seria albumowych monografii „Dzielnic Zabrza”, która dotąd obejmuje „Nasze Kończyce” (2010), „Nasza Rokitnica” (2012), „Nasze Biskupice” (2014), „Nasz Pawłów” (2016), „Nasze Mikulczyce” (2017) oraz tom „Nasze Makoszowy”, który ukazał się w ubiegłym roku jako jest szóstym album w serii. W publikacji przedstawiona jest trudna, a jednocześnie wielobarwna historia tej dzielnicy opisana na ponad 230 stronach publikacji. Ważne fakty historyczne przeplatają się tu z codziennością niegdysiejszych i obecnych mieszkańców, a wszystko to wzbogacone jest mnóstwem unikalnych i cennych fotografii, stając się tym samym bezcenną pamiątką dla obecnych i kolejnych pokoleń. Album jest pokłosiem spotkań z mieszkańcami dzielnicy oraz warsztatów fotograficznych. Stanowi próbę zatrzymania w słowie i fotografii historii ludzi mieszkających na wielokulturowym obszarze byłego pogranicza. W planach jest wydanie monografii wszystkich dzielnic Zabrza.

Autor: (pd)