21 maja uchwałą nr 69/2021 Rady Ministrów został przyjęty Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2021-2025. Całkowity budżet wynosi 1.079.676.000 zł, z czego ok. 635 mln zł (ok. 59 proc.) to środki z budżetu państwa, a ok. 445 mln to wymagany wkład własny beneficjentów programu (41 proc.). Środki budżetowe zaangażowane w drugą edycję programu są o 180 mln zł wyższe od kwoty przeznaczonej na realizację NPRCz w latach 2016–2020. Oznacza to blisko 40 proc. wzrost nakładów budżetu państwa na realizację Programu. Jak podkreśla resort kultury, program jest największym i jednym z najważniejszych – z uwagi na skalę oddziaływania i budżet – programem wieloletnim Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, realizowanym we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki. Obok obydwu ministerstw operatorami programu są: Biblioteka Narodowa, Instytut Książki oraz Narodowe Centrum Kultury. W ponad 200-stronnicowym dokumencie dotyczącym Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 określono kluczowe wyzwania, przed którymi stoją instytucje kultury: wspieranie rozwoju czytelnictwa, „które warunkuje możliwość kształcenia się przez całe życie, wpływając na dobrostan jednostki i sposób jej funkcjonowania w społeczeństwie”, zahamowanie spadku liczby czytelników bibliotek publicznych, poprawa atrakcyjności infrastruktury bibliotek publicznych, Wzmacnianie praktyk czytelniczych dzieci i młodzieży oraz zmiana stereotypów dotyczących bibliotek i czytelnictwa. W nowej edycji programu pojawiły się nowe elementy i rozszerzenia. Kluczowym zadaniem jest zakup nowości wydawniczych do bibliotek. Poszerzono go o możliwość finansowania zakupu usług zdalnego dostępu do treści w formatach e-booków, audiobooków czy synchrobooków. Obok bibliotek szkolnych i pedagogicznych, wsparciem zostaną także objęte placówki wychowania przedszkolnego. Do nowych elementów należą także m. in.: program dotacyjny aktywizujący nowe środowiska i lokalne społeczności, ogólnokrajowa kampania na rzecz czytelnictwa, przyłączenie prawie 500 bibliotek do ogólnokrajowej platformy udostępniania zbiorów prowadzonej przez Bibliotekę Narodową, wsparcie projektowe służące lepszemu rozumieniu potrzeb i oczekiwań czytelników przez bibliotekarzy i podnoszeniu ich kompetencji. O dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych w ramach NPRCz 2.0 mogą ubiegać się instytucje zlokalizowane w miastach do 100 tys. mieszkańców. Stanowi to novum w stosunku do poprzedniej edycji NPRCz, która uwzględniała wyłącznie mniejsze ośrodki do 50 tys. mieszkańców. Szczególne wsparcie w programie otrzymają zabytkowe obiekty biblioteczne, biblioteki znajdujące się w nieodpowiednim stanie technicznym. Premiowana będzie także budowa nowych, energooszczędnych obiektów bibliotecznych. Pod egidą NPRCz zostanie także uruchomiony nowy program dotacyjny pn. „Blisko”. W jego ramach 180 bibliotek publicznych ma szansę otrzymać środki w łącznej kwocie 24,5 mln zł na podnoszenie kompetencji pracowników bibliotek, rozwijanie lokalnych partnerstw, włączanie nowych środowisk i aktywizację lokalnych społeczności w działania na rzecz upowszechniania czytelnictwa. NPRCz 2.0 obejmuje cztery priorytetowe obszary wsparcia: Priorytet 1 –Poprawa oferty bibliotek publicznych, Priorytet 2–Inwestycja w infrastrukturę bibliotek publicznych, Priorytet 3–Zakup nowości wydawniczych do placówek wychowania przedszkolnego, bibliotek szkolnych i pedagogicznych, Priorytet 4–Program dotacyjny dla bibliotek, promocja czytelnictwa. Program będzie finansowany ze środków budżetu państwa w wysokości 635 mln zł w okresie pięciu lat, odpowiednio w: 1) 2021 r. – 70.000.000 zł; 2) 2022 r. – 152.082.500 zł; 3) 2023 r. – 150.412.500 zł; 4) 2024 r.– 150. 392.500 zł; 5) 2025 r. – 112.112.500 zł. Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu odpowiada za koordynację priorytetów 1, 2 i 4 wdrażanych przez podległe mu instytucje: Bibliotekę Narodową (Priorytet 1), Instytut Książki (Priorytet 2) oraz Narodowe Centrum Kultury (Priorytet 4). Koordynacja prac w zakresie Priorytetu 3 leży w kompetencjach Ministerstwa Edukacji i Nauki. – Czytelnictwo nie tylko wzmacnia nasze kompetencje osobiste, zawodowe, ale niewątpliwie wpływa na procesy społeczne – wspiera rozwój społeczny i wzmacnia tożsamość narodową, dlatego jego promocja jest jednym z priorytetowych celów Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Konsekwentnie prowadzona polityka upowszechniania czytelnictwa oraz kształtowania i wzmacniania nawyku czytania we wszystkich grupach wiekowych jest jednym z filarów polityki kulturalnej państwa. To są działania długofalowe, które wymagają cierpliwości, konsekwentnej pracy u podstaw. Ich efektów należy oczekiwać w perspektywie wieloletniej. Od początku XXI wieku obserwujemy w Polsce bardzo niepokojący spadek czytelnictwa. Na przestrzeni ostatnich kilku lat udało się jednak ten negatywny trend zahamować, a w 2019 i 2020 roku Polacy zaczęli nawet czytać nieco więcej. Te dane uzasadniają potrzebę kontynuowania NPRCz, poprzez który chcemy ułatwiać dostęp do książek i pokazywać korzyści płynące z czytania. Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 jest odpowiedzią na potrzeby i oczekiwania bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych oraz ich użytkowników – mówił na konferencji prasowej prof. Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego i sportu. – Czytelnictwo to kompetencja nabywana w rodzinie oraz w długim procesie edukacji szkolnej. To jest nasz bazowy kapitał, z którym wchodzimy w dorosłe życie. Jak pokazują wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC), w Polsce aż 19 proc. osób w wieku 16–65 lat ma problemy w czytaniu ze zrozumieniem, co w kontekście spadającego poziomu czytelnictwa jest istotną przesłanką do kontynuacji NPRCz. Ważnym elementem programu jest zwiększanie dostępu Polaków do wszelkich formatów książek i różnych rodzajów literatury. Realizujemy je poprzez działania skierowane do bibliotek publicznych oraz bibliotek szkolnych i pedagogicznych, gwarantujących każdemu równy i demokratyczny dostęp do wiedzy i uczestniczenie w rozwoju społecznym – komentował prof. Przemysław Czarnek, minister edukacji i nauki. Zakupy biblioteczne Ze środków z budżetu państwa w latach 20212025 do bibliotek publicznych ma być zakupionych ok. 14,5 mln nowości wydawniczych. Łącznie z zakupem usługi zdalnego dostępu do książek w formacie e-booków, audiobooków czy synchrobooków łącznie przewidziano kwotę ok. 161 mln zł. Ok. 10,3 tys. bibliotek szkolnych i pedagogicznych otrzyma dofinansowanie (ponad 96 mln zł) na zakup ok. 4 mln nowości wydawniczych …