W czerwcu światło dzienne ujrzał raport „Piractwo w internecie – straty dla kultury i gospodarki. Analiza wpływu zjawiska piractwa internetowego na gospodarkę Polski na wybranych rynkach kultury”, który stanowi efekt badania, jakie przeprowadziła firma Deloitte na zlecenie Stowarzyszenia Kreatywna Polska. „Realizacja tego raportu to z jednej strony wyzwanie biznesowe polegające na oszacowaniu wartości rynku, a z drugiej na definiowaniu rynku, trudnych pytań, które należy zadać, a także zmaganie się z charakterystyką rynków kreatywnych, które badaliśmy. Raport ma zapoczątkować dyskusję i dialog, które zaowocuje zmianami w prawie i sukcesami ekonomicznymi” – twierdzi Iwona Pichola, która koordynowała realizację projektu ze strony z firmy Deloitte. Realizatorzy zadania są świadomi faktu, że istotnym katalizatorem przemian w tym zakresie jest rozwój technologii cyfrowych. Spowodowały one pojawienie się nowych rodzajów usług i modeli biznesowych w świecie cyfrowym, które w istotny sposób oddziałują szczególnie na podmioty z sektora kreatywnego. Jak czytamy w raporcie: „Z jednej strony immanentne cechy tego sektora – innowacyjność i kreatywność – sprawiły, że zaczyna być on postrzegany jako kluczowe ogniwo gospodarki opartej na wiedzy, dla którego technologia stanowi dodatkowe wsparcie, tworząc możliwości dotarcia do nowych grup odbiorców oraz kanałów dystrybucji. Z drugiej jednak strony opisywane zmiany technologiczne i ekonomiczno-społeczne stwarzają dla przemysłu kreatywnego szereg zagrożeń wynikających z masowego naruszania praw autorskich w internecie, co z kolei powoduje zmniejszenie przychodów branży i hamuje jej wzrost”. Biorąc pod uwagę powyższy stan rzeczy, na potrzeby raportu Deloitte, piractwem określa się działalność polegającą na publikowaniu, rozpowszechnianiu i umożliwianiu zapoznawania się za pomocą internetu z utworami (na rynkach objętych analizą – red.) bez zgody podmiotów uprawnionych, wbrew uzgodnionym warunkom lub wbrew przepisom powszechnie obowiązującym. W rezultacie katalog działań, które na potrzeby raportu są klasyfikowane jako piractwo, obejmuje: – udostępnianie plików, – udostępnianie streamów, – udostępnianie utworów z nielicencjonowanych źródeł (linkowanie) zarówno przez embed, iframe, jak i hiperlinki, – wszelkie formy nielicencjonowanego lub bezprawnego rozpowszechniania utworów, – pośrednictwo techniczne na rzecz pirackich podmiotów: hosting, streaming, cloud, usługi sieciowe, – pośrednictwo biznesowe na rzecz pirackich podmiotów: sprzedaż i umieszczanie reklam, – przetwarzanie płatności (płatności SMS, przelewy elektroniczne, sprzedaż kart przedpłaconych, voucherów, kodów dostępowych itp.), – pomocnictwo i podżeganie do ww. czynów. Warto jednak pamiętać o publicystycznej figurze retorycznej, według której „współczesne prawo nie nadąża za rzeczywistością i postępem cywilizacyjnym”. Dlatego katalog działań o charakterze pirackim nie został jak dotąd wystarczająco dokładnie uregulowany w obowiązujących przepisach prawa. Powodem takiego stanu rzeczy są trudności w dokonaniu prawnej oceny niektórych zjawisk występujących w środowisku cyfrowym. W omawianym opracowaniu scharakteryzowano zjawisko piractwa, określając kluczowe sposoby udostępniania treści oraz ich monetyzacji, a także szacując skalę oraz wpływ piractwa na polską gospodarkę. Szczegółową analizą objęto przy tym sześć rynków kulturalnych: 1. Rynek wideo (produkcji audiowizualnej) – filmy pełnometrażowe, seriale telewizyjne, audycje telewizyjne, inne produkcje audiowizualne (np. krótkometrażowe filmy animowane dla dzieci, spektakle teatralne); 2. Rynek książki – książki drukowane lub ich fragmenty w postaci cyfrowej (skan lub PDF) oraz e-booki (książki elektroniczne); 3. Rynek prasy – wydania papierowe i cyfrowe prasy oraz cyfrowe materiały prasowe (materiały tekstowe, graficzne i fotograficzne), skanowane wydania papierowe w całości lub fragmentach, artykuły publikowane w serwisach internetowych; 4. Rynek transmisji na żywo – transmisje live wydarzeń sportowych i innych, np. koncertów; kanały telewizyjne w całości; 5. Rynek muzyczny – wszelkiego rodzaju utwory muzyczne i słowno-muzyczne (m.in. piosenki, muzyka rozrywkowa, poważna, operowa, filmowa) w formacie cyfrowym oraz produkcja, wydawanie i dystrybucja fonogramów i wideogramów; 6. Książki mówione – nagrania dźwiękowe zawierające odczytany przez lektora tekst publikacji książkowej dostępne cyfrowo, słuchowiska. Co warte podkreślenia, tam, gdzie było to możliwe, wyniki przeprowadzonych badań zostały przedstawione z podziałem na poszczególne rynki. Jednocześnie należy pamiętać, że badaniem objęto wyłącznie dostęp do treści za pośrednictwem internetu, tzn. nie uwzględniono nielegalnych rodzajów działalności dotyczących fizycznych nośników treści (np. płyt CD, DVD, książek drukowanych).  Badaniem nie objęto też wyszukiwarek treści ani portali społecznościowych, które grają dużą rolę w rozpowszechnianiu informacji. Jak podkreślono w raporcie z badania, na wyszczególnionych  rynkach  objętych badaniem: „funkcjonują (...) podobne modele dystrybucji treści –można zidentyfikować wiele uniwersalnych dla nich wyzwań związanych z konsumpcją treści w Internecie oraz problemów natury prawnej związanych ze skuteczną ochroną treści. Badaniami nie zostały objęte rynki gier oraz oprogramowania, bo chociaż skala naruszeń w tym zakresie jest istotna –szacuje się, że co drugie oprogramowanie używane w Polsce jest nielegalne – to metody nielegalnej dystrybucji wyraźnie się różnią od tych ujętych w badaniu, co uniemożliwiałoby stworzenie uniwersalnych modeli stosowanych przez serwisy pirackie. Ponadto nie ma wątpliwości, co do statusu prawnego gier i programów komputerowych, których pobieranie jest wprost zakazane w kodeksie karnym”. Przyczyny piractwa Wśród wniosków przeprowadzonego przez Deloitte badania, znalazły się wnioski dedykowane najczęstszym przyczynom korzystania z serwisów oferujących nielegalny dostęp do wszystkich typów treści, m.in. znalazły się: łatwość i szybkość dotarcia, szeroka oferta, możliwość konsumowania treści w dowolnym czasie oraz brak konieczności opłat. Rozkład przyczyn piractwa różni się, choć nieznacznie, w odniesieniu do poszczególnych typów treści, jednak co warte zaznaczenia – przedstawione rozkłady nie sumują się do 100 proc. z uwagi na to, że respondenci mogli zaznaczyć do pięciu odpowiedzi. I tak, wśród przyczyn korzystania z serwisów oferujących nielegalny dostęp do audiobooków respondenci wskazywali: łatwość i szybkość dotarcia do poszukiwanym treści (47 proc. wskazań), możliwość konsumowania treści w dowolnym czasie (36 proc.), szeroka oferta dostępnych treści (34 proc.), brak opłat za treści (27 proc.),  niedostępność materiałów w innym miejscu (23 proc.), niższe opłaty za treści (16 proc.). Tymczasem przyczyny korzystania z serwisów oferujących nielegalny dostęp do książek deklarowane przez grupę badawczą rozłożyły się w następujący sposób: łatwość i szybkość dotarcia do  poszukiwanych treści (52 proc. wskazań), szeroka oferta dostępnych treści (47 proc.), brak opłat za treści (37 proc.), niedostępność treści w innym miejscu (32 proc.), niedostępność poszukiwanej książki w bibliotece (27 proc.), niższe opłaty za treści (23 proc.). Na inne powody wskazało 4 proc. respondentów. Podsumowując, respondenci postrzegają serwisy pirackie jako te, które pozwalają na łatwe i szybkie dotarcie do poszukiwanych materiałów. Aż 52 proc. respondentów czytających książki, 47 proc. słuchających audiobooków oraz 47 proc. oglądających transmisje uznało, że jest to …