Ostatnio pogrążyłem się w lekturach biografii. Sporo ich się ukazało. Niektóre zwracają uwagę na pewne zjawisko przeminione, wydawałoby się, wraz ze starym wzorcem pisania o losach ludzkich. Ten wzorzec został nazwany kiedyś błędnym kołem psychologizmu. Z grubsza mam na myśli taki model biografistyki, przy którym autor biografii najpierw „wczuwa się” w skórę swego bohatera (co sygnalizują gramatycznie określenia: „pomyślał”, „poczuła” albo ujawniają rozbudowane frazy typu: „szedł w zimny, deszczowy dzień, szczelnie otulony płaszczem”, „dopadła ją fala przerażenia”). Dzięki zabiegom utożsamienia z opisywaną postacią, tworzy biograf jej psychologiczny portret, który następnie traktuje jak punkt wyjścia do suflowania konkretnych motywacji stojących za postępowaniem i wyborami życiowymi tego realnego człowieka, którego los się opisuje. W rezultacie mamy do czynienia nie z realnością (którą na podstawie solidnych badań da się niekiedy odtworzyć), lecz z postaciami wykreowanymi na sposób właściwy literaturze pięknej. Nie chcę bynajmniej twierdzić, że twórcy takich, zwykle pełnych emocji, dokumentalnych powieści biograficznych produkują fejki. Nie w tym sedno sprawy! Chodzi o metodę relacjonowania faktów. Pojawiają się również często powieści w specyficzny sposób oparte o całkiem realne rozmowy, dyskusje, analizy prawdziwych wydarzeń. Wspomnę na przykład „Życie bez końca” Frédérica Beigbedera (Noir sur Blanc, 2020). Pisarz pojeździł wraz z dziesięcioletnią córeczką po laboratoriach zajmujących się postępami biotechnologii oraz rozwojem sztucznej inteligencji. Następnie zrelacjonował swoje spotkania z badaczami. Tyle że… wzbogacił opowieść fantazją, odbierając jej walor par excellence werystyczny. W obydwu typach utworów mamy do czynienia z gatunkowymi hybrydami. Dzięki czemu poszerzona zostaje współczesna formuła literatury pięknej. Lecz nie biografistyki czy reportażu. Beletrystyki. Odrodzony po II wojnie psychologizm pojawił się najpierw wyraziście na polu reportażu. Zwłaszcza u Wańkowicza. „Monte Cassino” to fresk utkany z realnych losów konkretnych ludzi, ale zbudowany z pominięciem niektórych faktów albo przy …
Wyświetlono 25% materiału - 269 słów. Całość materiału zawiera 1076 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu,
należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880.
Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.