Poniedziałek, 2 czerwca 2025
O Bolesławie Leśmianie napisano wiele, lecz wśród opracowań znalazło się mnóstwo informacji bałamutnych, a nawet konfabulacji. Zmyślone wspomnienia przedstawili Izabela ze Schwartzów znana jako Czajka-Stachowicz, Julian Tuwim. Mijał się z prawdą Henryk Hertz-Barwiński. Niezgodne z prawdą było wspomnienie Hanny Mortkowicz-Olczakowej, która twierdziła, że jej ojciec, Jakub Mortkowicz, dał stypendium Leśmianowi, aby ten napisał baśnie dla dzieci. Z listów poety wiemy, że oprócz zaliczki Mortkowicz żadnych pieniędzy Leśmianowi nie dał. Nie ufundował mu żadnego stypendium. Prawdziwe życie poety, pełne zawirowań, nędzy i triumfów, miłości i rozczarowań, było o wiele ciekawsze. A czyż nie jest godne filmu sensacyjnego życie zięcia poety, agenta wywiadu brytyjskiego? Denis Hills był synem dyrektora banku, studiował filozofię, politykę i ekonomię w Lincoln College na Oxfordzie. Zamiast ślęczeć nad książkami, wolał grać w rugby i ćwiczyć zapasy. Podawał się za dziennikarza i dostarczał informacji wywiadowi brytyjskiemu niczym James Bond z książek Fleminga. W 1933 roku obserwował dojście Hitlera do władzy w Niemczech, widział wzrost nastrojów nazistowskich w Wolnym Mieście Gdańsku. Pod koniec 1936 roku był w Gdyni, a w 1937 roku przybył do Warszawy, gdzie uczył języka angielskiego. Tu poznał młodszą córkę poety, Wandę Lesmanównę, aktorkę Teatru Kameralnego i Teatru Narodowego. Był o pięć lat młodszy od Wandy. Wanda była urocza (kochał się w niej Jerzy Szaniawski). Po zerwaniu narzeczeństwa z Alfredem Łaszowskim była wolna. A Denis słynął z tego, że lubił kobiety. Wanda wyszła za Denisa tuż przed wybuchem wojny. Ślub odbył się w warszawskim kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej przy ulicy Łazienkowskiej. W podróż poślubną małżonkowie wyjechali na Huculszczyznę. Tam zastała ich wojna. Wyjechali do Rumunii, gdzie Denis pracował w British Council. Niebawem pojechali oboje do Kairu. Na Bliskim Wschodzie Hills został przydzielony do 5. Kresowej Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych i przeszedł szlak bojowy z polskim wojskiem, m.in. był pod Monte Cassino. Denis znał niemiecki, turecki, włoski, suahili. Nauczył się nawet języka polskiego. Po wojnie mieszkał w Turcji, a następnie w Afryce, która zrzucała jarzmo kolonialne. W 1975 roku został aresztowany w Nigerii pod zarzutem szpiegostwa. Uratowany przez rząd brytyjski, dożył sędziwego wieku. Umarł w 2006 roku w wieku ponad 90 lat. Życie poety, koligacje jego rodziny, czy pośmiertne losy rękopisów nie są barwniejsze od zmyśleń? Przez dekady w encyklopediach podawano dwie lub trzy daty urodzenia autora „Napoju cienistego”. W tym przypadku zawinił sam Leśmian, który twierdził, że urodził się w 1878 roku. Datę 10 stycznia 1877 roku (a więc według kalendarza juliańskiego) wymieniono w „Wykazie stanu służby Bolesława Lesmana”, chociaż w Polsce obowiązywał kalendarz gregoriański. W leksykonie „Czy wiesz, kto to jest?” pod redakcją Stanisława Łozy z 1938 roku podana została data 12 stycznia 1878 roku jako dzień urodzenia poety. Z kolei na płycie nagrobnej na cmentarzu Powązkowskim, gdzie spoczywa Bolesław Leśmian, jako rok jego urodzenia widnieje 1879. Tę datę podał Jan Brzechwa, a za nim powtarzał Mieczysław Jastrun. Wacław Lewandowski we wstępie do „Klechd polskich” z 1999 roku napisał, że poeta przyszedł na świat 1 stycznia 1878 roku nad ranem. Skąd wziął te „rewelacje”? Bolesław urodził się niemal rok wcześniej i nie nad ranem, lecz – jak wynika z aktu urodzenia – o godzinie 3 po południu. Prawdziwą datę urodzenia poety zapisano na akcie urodzenia Bolesława Stanisława Lesmana. Zapisano ją także w odnalezionym przeze mnie akcie chrztu. Według naszego kalendarza poeta urodził się 22 stycznia 1877 roku. Ogłosiłem to w książce „Leśmian” z 2000 roku i w kolejnych biografiach. W nekrologach w 1937 roku pisano, że autor „Łąki” urodził się „w Kijowszczyźnie”, co było nieprawdą. W 2021 roku w publikacji wydawnictwa SBM podano, jakoby Leśmian urodził się w… Kijowie, chociaż w moich biografiach Leśmiana podawałem, że przyszedł na świat w Warszawie. Poeta urodził się w kamienicy przy Chmielnej 17. Jarosław Marek Rymkiewicz twierdził w książce „Leśmian. Encyklopedia”, że matka poety, Emma Lesmanowa, zmarła na Ukrainie i że gdzieś tam jest jej grób. W rzeczywistości zmarła latem 1887 roku w Warszawie i została pochowana na cmentarzu żydowskim. Grób jej istnieje. Z nekrologu dowiadujemy się, że zmarła „po długiej i ciężkiej chorobie” 31 lipca 1887 roku i że ostatnim adresem, pod którym mieszkała, był dom nr 8 przy Marszałkowskiej. Poeta w 1905 roku w stolicy Francji poślubił młodą studentkę malarstwa, Zofię z Chylińskich. Zofia była córką lekarza, doktora Włodzimierza Chylińskiego i Pauliny z Sawickich. Przyszła na świat w Łomży 6 lutego 1885 roku. Tę datę także błędnie odczytywano. Andrzej Kędziora w „Archiwariuszu Zamojskim” podał rok 1881 zamiast 1885. Metryka urodzenia i akt małżeństwa podają datę jednoznacznie. Po powrocie do Warszawy Leśmian został recenzentem „Nowej Gazety” i współpracownikiem dodatku literackiego redagowanego przez Jana Lorentowicza. Publikował też w „Kurierze Warszawskim”. Jego pierwsza recenzja ukazała się 7 maja 1909 roku. Leśmian omówił w niej tom opowiadań Zofii Nałkowskiej z tomu pod pretensjonalnym tytułem „Koteczka, czyli białe tulipany”. Recenzji tej na próżno szukać w tak zwanych „Dziełach wszystkich” Leśmiana, podobnie jak listów do Walerija Briusowa, Eugeniusza Popoffa, wywiadów poety dla „Naszej Myśli” i „Kuźni Młodych”. W recenzji poeta docenił talent Nałkowskiej, ale zarzucił …
Wyświetlono 25% materiału - 730 słów. Całość materiału zawiera 2921 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
Koszt 9 zł netto. Dostęp czasowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Czas dostępu będzie odliczany od momentu wejścia na stronę płatnego artykułu. Dostęp czasowy wymaga konta w serwisie i logowania.
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu, należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880. Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
Opłata za SMS wynosi 9.00 zł netto (10.98 PLN brutto) i pozwala na dostęp przez 15 minut (bądź do czasu zamknięcia okna przeglądarki). Przeglądarka musi mieć włączoną obsługę plików "Cookie".
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
Dostęp terminowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Dostęp terminowy wymaga konta w serwisie i logowania.
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.
Zaloguj się