Koniec października i początek listopada, kiedy w odstępie dwóch tygodni odbyły się Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie, a potem Targi Książki w Katowicach, był kulminacją tegorocznego sezonu targowego. Oba spotkania są znaczące dla rynku książki i nie można się dziwić, że wywołały multum komentarzy i ocen – wielu pozytywnych, ale też często bardzo krytycznych. W Krakowie ogłoszono, że były to największe targi książki w Polsce, co wywołało kąśliwe komentarze ze strony organizatorów targów w Warszawie, ale wyrażane jedynie w prywatnych rozmowach. Rywalizacja organizatorów targów jest oczywiście chwalebna dla całego rynku, zwłaszcza gdy skupia się na liczbie wystawców i ich renomie, a oczywiście też na frekwencji, ale uczestnicy targów zwracają głównie uwagę nie tylko na wyniki sprzedaży, ale też – i to bardzo – na relacje z organizatorami i ich otwartość na przyjmowanie, a jeszcze bardziej na realizowanie zgłoszonych uwag i zastrzeżeń. Jako stali obserwatorzy – i komentatorzy – wydarzeń targowych przede wszystkim musimy podkreślić, że od marca 2022 roku, czyli od odbywających się wtedy Poznańskich Targów Książki, publiczność targowa radykalnie się zmieniła, co spowodowało konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań organizacyjnych dostosowanych do przyjęcia nowej – masowej – fali młodych czytelników, a konkretnie czytelniczek, o czym wiedzą wszyscy, którzy w imprezach targowych uczestniczą. – Obecnie targi mają inny charakter. Straciły wysoki ton, gdzie nobliwi, starsi ludzie spotykali się na kawie. Teraz spotyka się głównie młodzież. Nie mówię, że ludzie w średnim wieku nie spotykają się, nie przychodzą na targi, ale zdecydowanie dominuje młodzież i młodzież przychodzi tu spędzić czas. Młodzi siedzą na podłodze, potem idą na kolejne spotkanie, idą też do restauracji, zjedzą frytki albo inną przekąskę. W zasadzie na targach siedzą do wieczora. To widać czasami w galeriach handlowych – świetnie scharakteryzowała obecną sytuację Grażyna Grabowska, prezes zarządu spółki Targi w Krakowie, w niedawnym wywiadzie dla Biblioteki Analiz. I do tej wielkiej zmiany musieli się dostosować wszyscy organizatorzy – od zaczynających sezon Poznańskich Targów Książki po kończące go Wrocławskie Targi Dobrych Książek. Możemy z dużą dozą słuszność uznać, że wszyscy z nich – organizatorów – ten egzamin zdają, chociaż oczywiście zdarzały się wpadki i nieporozumienia, ale z pewnością nie dominowały i nie zakłócały (za bardzo) funkcjonowania całej – klasycznej, nazwijmy ją – reszty. Wszyscy o tym wiemy, ale przypomnijmy, że chodzi właśnie o jednoczesną obecność liczącej kilkuset a nawet więcej, grupy młodych czytelników, z dominacją dziewcząt, na terenach targowych, a także wokół nich i to od wczesnych godzin porannych, a nawet nocnych, bo w tym roku w Krakowie kolejka zaczęła się tworzyć o godzinie trzeciej nad ranem! – Noc z piątku na sobotę była dosyć ciepła, ale pierwsza targowa noc nie była tak ciepła i te dzieci stały pod Expo Kraków w kocach termicznych! Z jednej strony trochę to dziwne, może przerażające, ale z drugiej strony piękne! Młodzież wstaje w środku nocy po to, żeby stać w kolejce przez kilka godzin, żeby wejść do Expo Kraków, żeby ustawić się przy pulpicie swojego autora – opisywała to zjawisko Grażyna Grabowska. Takie są fakty, z którymi muszą się liczyć organizatorzy, ale liczyć się muszą też czytelnicy z innych grup wiekowych i grup zainteresowań, jak też „inni” wydawcy. Ci „inni” to klasyczne oficyny, które nie biorą udziału w Young Adultowym szaleństwie i są w jakiejś formie jego ofiarami. Stąd tak wielkie rozczarowania i liczne negatywne opinie z ich strony. Znalezienie rozwiązania, które zadowoli tę grupę wydawców, nie będzie łatwe dla organizatorów, ale bardzo na to wszyscy czekamy. Problemem jest też tłok na targach. Z jednej strony cieszymy się z wysokiej frekwencji, ale z drugiej chcielibyśmy, aby bez przeszkód po targach chodzić. Pamiętamy, jak jeszcze przed pandemią grupa pisarzy skupiona wokół Unii Literackiej protestowała po krakowskich targach z powodu wielkich zatorów w przejściach i ogłosiła bojkot na następny rok. Wówczas krakowscy organizatorzy zorganizowali nawet specjalne spotkanie przed początkiem sezonu, na które zaprosili wydawców i zapowiedzieli niezbędne zmiany i… ograniczenia (!), ale przyszła pandemia, kilka imprez targowych musiało być odwołanych, potem powoli wracaliśmy do normy, a wreszcie przyszła fala Young Adult i problemy się zwielokrotniły. W ubiegłym roku w Krakowie ogłoszono po raz pierwszy limitowanie wejść na targi, co wywołało pewne zdumienie, ale było – jak twierdzili organizatorzy – konieczne. Nie wszystko wówczas się sprawdziło, w tym roku utrzymano limitowanie, ale było z pewnością sprawniej niż przed rokiem, bo wyciągnięto wnioski z zeszłorocznych doświadczeń. Czy limitowane będą wstępy na inne imprezy – zobaczymy! W zasadzie trzeba zawsze życzyć organizatorom, aby mieli problemy z nadmierną frekwencją niż z jej brakiem! Na katowickich targach jednym z głównych tematów krytycznych było wprowadzenie biletów i ich wysokość. – Bilety zostaną utrzymane, chociaż być może …