Są u nas wspomnienia Władysława Gomułki, które długo otaczała legenda. Od dawna już dostępne. Z tekstami Rosjan mamy znacznie gorzej. Oni długo ukrywają rodzime niezafałszowane zapisy, jeśli są na ich temat. Ba! Nawet kompletnie zdewaluowane powiedzenie: „nic tak nie plami honoru kobiety jak atrament” odzyskałoby blask, gdyby zamiast rzeczownika „kobieta” podstawić nazwę „Związek Radziecki”… Dawno przymierzam się do lektury nieprzełożonych wciąż na polski notacji Lejba Feldbina. Znany jest znacznie lepiej jako Aleksander Orłow, główny rezydent NKWD podczas hiszpańskiej wojny domowej, skąd – wiedząc, po co odwołują go towarzysze z Moskwy – prysnął, by osiąść w Stanach wraz z żoną i córką. Przy okazji defraudując z kasy resortu 68 tysięcy dolarów (dziś byłoby to pewnie trzykrotnie więcej). Na łamach słynnego wtedy tygodnika „Life” opublikował cykl reportaży, wydanych następnie po angielsku jako „The Secret History of Stalin’s Crimes” (pol. „Tajna historia zbrodni Stalina”). Tom istnieje w różnych językach. Jakby rzec... Szambiarz Orłow wrzucił granat w radzieckie szambo. W Polsce identyczne znaczenie miał pamflet „Za kulisami partii i bezpieki” Józefa Światły (pierwotnie Izaak Fleischfarb). Jest coś zastanawiającego oraz wartego pogłębionej refleksji w spostrzeżeniu, że mnóstwo aktywistów żydowskiego pochodzenia najpierw tworzyło ów system (zwany komunistycznym), a później równie intensywnie starało się ów system dekonstruować. Nie, to nie antysemityzm, tylko punkt wyjścia do poważniejszych ustaleń. Ale dziś nie o tym. Dziś o innym tomie z podobnej kategorii, który pojawił się niedawno, jest bardzo gruby i niezwykle interesujący dla zainteresowanych dziejami najnowszymi. Młodzi czytelnicy zapewne nie mają pojęcia, kim był towarzysz Iwan Aleksandrowicz SIEROW, lecz takie staruchy jak …