W piątek 22 kwietnia, w przededniu Międzynarodowego Dnia Książki, Korporacja Ha!art zaprezentowała wyniki czteroletniego projektu badawczego - sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki - "Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu". Kierownikiem projektu był dr Piotr Marecki, jednocześnie prezes Korporacji Ha!art. To największe tego typu badanie przeprowadzone w Polsce - jego efektem są trzy publikacje: raport z badań, dostępny do pobrania ze strony Korporacji, antologia tekstów z socjologii literatury oraz podręcznik dla szkół średnich i uniwersytetów. Jednak ustalenia poczynione przez autorów raportu z badania nie nastrajają optymistycznie. Według badaczy "literatura polska straciła swoją niezależność na rzecz rynku książki i mediów". Jak twierdzą, stała się ona "przede wszystkim towarem, a dyskusja wokół niej została sprowadzona do rangi newsów". Kolejna alarmistyczna informacja dotyczy literatury postrzeganej w kontekście edukacji szkolnej kolejnych pokoleń. Obecny stan tych relacji może prowadzić wprost do "skurczenia się bazy społecznej generujących popyt na literaturę piękną". Ale po kolei... nadrzędnym celem projektu był naukowy opis 25 lat rozwoju pola literackiego w Polsce (1989-2014) i zachowań jego głównych aktorów (pisarzy i pisarek, wydawców, agentów literackich i tak dalej) za pomocą teoretycznych narzędzi zaproponowanych przez francuskiego socjologa Pierre'a Bourdieu. Intencją zespołu badawczego była także pionierska na taką skalę aplikacja narzędzi socjologicznych do refleksji literaturoznawczej w Polsce po 1989 roku. Utworzony w 2012 roku zespół badawczy, w skład którego weszli z literaturoznawcy, kulturoznawcy i socjolodzy, postawił sobie za zadanie kompleksowy opis tego okresu oraz rządzących "polem produkcji kulturowej" zasad poprzez w ykorzystanie metod socjologicznej teorii sztuki Pierre'a Bourdieu, zaprezentowanej w książce "Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego". "Punktem wyjścia do realizacji projektu stało się przekonanie, że literatura polska tego okresu jest przedmiotem idealnie nadającym się do badania, głównie ze względu na szereg znaczących przemian regionalnych, takich jak upadek komunizmu, narodziny gospodarki wolnorynkowej i przystąpienie do Unii Europejskiej, oraz ponadregionalnych, w tym globalizację i rozwój mediów, ze szczególnym uwzględnieniem mediów cyfrowych. Zmiany w skali makro wpłynęły na radykalne przemiany na samym obszarze literatury: rozwój nowych instytucji pola (nagród, festiwali), ewolucję pola wydawniczego, pojawienie się nowych aktorów - agentów literackich, specjalistów PR-u, redaktorów prowadzących. Warte zbadania okazały się także metody i zmiany dystrybucji dóbr symbolicznych, rozwój rynku książki i strategii marketingowych, jak również sposób kreowania wizerunku pisarzy. Jednym z podstawowych dociekań badawczych zespołu stało się określenie i zrozumienie wpływu wymienionych czynników na głównych aktorów w polu - wydawców, pisarzy, redaktorów, krytyków" - pisze, we wstępie do raportu, o idei i celach badania dr Piotr Marecki, szef Korporacji Ha!art. Autorzy raportu, skupili się na opisie zarówno ewolucji pola, jak i jego logiki oraz wewnętrznej struktury, wykorzystując następujące metody: - analizę wywiadów pogłębionych przeprowadzonych z ponad stu aktorami pola (pisarzami i pisarkami, redaktorami i redaktorkami, agentami i agentkami, wydawcami i wydawczyniami, specjalistami i specjalistkami PR-u); - analizę kwestionariuszy (użytych w ramach badania nad habitusem pisarzy i pisarek); - analizę treści, która pozwala opracować wnioski dotyczące ostatniego ćwierćwiecza na podstawie danych zastanych, kwerendy najważniejszych archiwów, dokumentów, mediów; - analizę ilościową rynku książki i pola wydawniczego; - analizę historyczno-instytucjonalną (opis logiki i ewolucji najważniejszych instytucji pola). Raport z badania liczy sobie blisko 300 stron, stąd na potrzeby niniejszego streszczenia ograniczymy się do prezentacji najważniejszych wniosków końcowych i pogłębionej analizy zaledwie jednego z kilkunastu najbardziej kluczowych zagadnień objętych …