Redakcja „Magazynu Literackiego
KSIĄŻKI” już po raz siódmy przyznała
doroczne Nagrody Magellana.
Ideą konkursu jest wyróżnianie wydawców
wartościowych publikacji, wyróżniających
się starannością o turystyczną jakość, rozbudzających
pasję podróżowania oraz wychowujących
nowe pokolenia globtrotterów
– miejmy nadzieję, że przyszłych czytelników
przewodników.
W tegorocznej edycji o nagrody rywalizowało
46 tytułów zgłoszonych przez 20
firmy wydawnicze. Jury w składzie: Krzysztof
Rąpała – przewodniczący jury, Piotr
Dobrołęcki, Łukasz Gołębiewski, Joanna
Szyndler, Ewa Tenderenda-Ożóg i Dawid
Zaraziński przyznało 13 nagród głównych,
dwie nagrody specjalne i 15 wyróżnień.
Wśród nagrodzonych i wyróżnionych tytułów
królują zdecydowanie publikacje polskich
autorów.
Za Wydarzenie Roku uznano fenomenalną
publikację Kazimierza
Nowaka „Kochana
Maryś! Listy
z Afryki. Tom 1. Libia-
Egipt-Sudan” (Sorus).
To jedno z bardziej
pozytywnych
zaskoczeń minionego roku. Poznańska oficyna wciąż na nowo
odkrywa postać Kazimierza Nowaka,
który w latach 1931-1936 odbył wyprawę
do Afryki, prawdopodobnie jako pierwszy
człowiek na świecie przebył samotnie
kontynent afrykański z północy na południe
i z powrotem (40 tys. km pieszo, rowerem,
konno oraz czółnem). W listach i na zdjęciach
z podróży uchwycił niezwykłą kulturę
i bogactwo przyrody. Jego relacje zostały
zebrane, opracowane przez Łukasza Wierzbickiego
i opublikowane w książce „Rowerem
i pieszo przez Czarny Ląd”. „To zupełnie
niezwykła książka ze względu na treść
i osobę autora. Oby zajęła ona stale miejsce
na listach klasyki polskiego reportażu”
– napisał Ryszard Kapuściński w maju
2005 roku w liście do wydawnictwa Sorus
po przeczytaniu pierwszego (liczącego 152
strony) wydania „Rowerem i pieszo przez
Czarny Ląd”, które ukazało się w 2000 roku.
Zachęcony tą opinią wydawca wznowił
książkę w 2006 roku w postaci drugiego
wydania w miękkiej oprawie. Od tego czasu
publikacja doczekała się łącznie aż siedmiu
wydań. Książka zawierała znakomite
teksty, jakie Nowak przesyłał do polskich
gazet w latach trzydziestych ubiegłego stulecia.
Teraz do obrazu dziennikarza dołączył
obraz prywatny – męża i ojca. „Kochana Maryś!” to znakomite dopełnienie
historii afrykańskiego wyczynu podróżnika,
opisanego w jego reportażach. Tom zawiera
listy pisane systematycznie przez pięć lat
podróży do żony Marii. Korespondencja odsłania
rozterki i dylematy towarzyszące mu
podczas wyprawy, pozwala poznać relacje
z najbliższymi, intymne zwierzenia i pragnienia.
Listy pracowicie opracował Dominik
Szmajda, od lat zafascynowany postacią
przedwojennego podróżnika, prezes
Fundacji im. Kazimierza Nowaka.
Najlepszym przewodnikiem
tekstowym
okazały się „Dolomity.
t. II. Zachód” Dariusza
Tkaczyka (Wydawnictwo
Sklepu Podróżnika).
Napisana z pasją
i starannie przemyślana książka z profilami
tras, uderzająca dbałością o szczegóły.
Wyróżnienie w tej kategorii przyznano
przewodnikowi Henry`ego Stedmana „Kilimandżaro
i Moount Meru” w tłum. Doroty
Zakrzewskiej i Roberta Gładysza (Wydawnictwo
Sklepu Podróżnika).
Za najlepszy przewodnik ilustrowany
jury uznało „Gambię. Krainę uśmiechu”
Magdaleny Pinkwart i Sergiusza Pinkwarta,
ze zdjęciami Dominika Skurzaka (Burda NG) – pierwszy
polski przewodnik
po turystycznym raju
w zachodniej Afryce
Autorzy książki przekonują,
że Gambia
jest najbezpieczniejsza
i najbardziej przyjazna
turystom nie tylko na Czarnym Lądzie, ale
i na świecie. Podróżnicy zebrali mnóstwo
informacji i podpowiadają możliwości eksplorowania
krainy.
Wyróżnienia w tej kategorii: „Szwajcaria
Kaszubska. Cieszyńska Kraina” Piotra Kowalewskiego
i Tomasza Maciejczyka (Amistad/
PolskaTurystyczna.pl, Stowarzyszenie
Turystyczne Kaszuby i Stowarzyszenie Lokalna
Grupa Działania „Cieszyńska Kraina”)
oraz „Norwegia. Przewodnik 3 w 1” Tomasza
Dudy (ExpressMap).
Spośród przewodników kieszonkowych
nagrodzono „Euroregion Beskidy” Iwony
Baturo (Amistad/PolskaTurystyczna.pl
i Stowarzyszenie „Region Beskidy), wyróżniającą
się pomysłem publikację, zachęcającą
do bliższego poznania, odkrycia specyfiki
terenów leżących na pograniczu Polski,
Słowacji i Czech i wyjątkowości tego wielonarodowościowego,
i wielolowyznaniowego
regionu.
Wyróżnienie w tej kategorii otrzymała
„Kenia. Travelbook” Ewy Serwickiej (Bezdroża/
Helion).
W kategorii „przewodnik
dla aktywnych”
nagrodzono
„Polskę pełną przygód!”
Anny i Krzysztofa
Kobusów (Burda
NG). Dwójka podróżników,
nagrodzona już przez naszą redakcję
Nagrodą Magellana za wytrwałe kreowanie
mody na podróżowanie wraz z dziećmi, zachęca
do rodzinnego przemierzania kraju
i to koniecznie poza utartymi szlakami. Ich
przewodnik jest zbiorem zupełnie nieoczywistych
atrakcji. Proponowane wyprawy
gwarantują wiele wrażeń, łącząc przyjemne
z pożytecznym. W publikacji nie zabrakło
również informacji praktycznych, porad dotyczących
podróży i rodzinnego wypoczynku,
a ciekawość podsycają wysokiej jakości
fotografie.
Wyróżnienie w tej kategorii otrzymał
przewodnik Michała Franaszka „Na nartach
biegowych w Krakowie i okolicach” (Wydawnictwo
Sklepu Podróżnika) – doskonałe
zaproszenie do aktywnego wypoczynku na
świeżym powietrzu i w najbliższym sobie
terenie. Poręczny przewodnik w kieszonkowym
formacie wygodnym do korzystania
w terenie, nawet dla początkujących.
Nagrodą główną w kategorii atlas turystyczny
uhonorowano
„Polskę dla profesjonalistów.
Atlas samochodowy
1:200 000”
(ExpressMap) – szczegółowy
atlas zawierający
aktualny stan sieci
drogowej, a także
drogi w budowie i planowane do 2018 roku
(łącznie 365 tys. km dróg), 82 tys.
miejscowości i ponad 3 tys. atrakcji turystycznych,
które warto odwiedzić podczas
podróży po kraju. Dodatkowo atlas doposażono
w wygodną w składaniu, dwustronnie
laminowaną i ilustrowaną instrukcją udzielania
pierwszej pomocy, opracowana na
podstawie obowiązujących w roku wydania
wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji
z 2010 roku.
W kategorii mapa i plan
turystyczny bezkonkurencyjna
okazała się „Islandia.
Comfort!Map. 1:500
000” (Terraquest) – dwustronnie
laminowana, wygodna
w użyciu i trwała
mapa z bogatą treścią turystyczną.
Wyróżnienia w tej kategorii otrzymały
publikacje: „Podlaski Przełom Bugu. Mapa
turystyczna 1: 50 000” (TD Mapy Tomasz
Darmochwał), seria górska „Comport! Map&
Guide XL”: „Tatry i Zakopane”, „Bieszczady”,
„Karkonosze”, „Beskid Śląski”
(Expressmap), a także „Polska. Atrakcje turystyczne.
1: 685 000” (ExpressMap).
Spośród książek podróżniczych najlepsza
okazała się opowieść o rowerowych
wyprawach Piotra Strzeżysza „Powidoki”
(Bezdroża/Helion), inkrustowana cytatami
o podróżowaniu. To nie tylko wspomnienia
z drogi, ale także gawęda o ludziach i podążaniu
za marzeniami. Autor przejechał
kilkadziesiąt krajów na
pięciu kontynentach.
Jak pisze o sobie:
„Przewłóczyłem się
przez kawałek świata,
ale ciągle coś gdzieś
mnie pcha. Są chwile,
kiedy myślę, że pewnego
dnia się zatrzymam. Ale potem zasypiam,
śnię o lataniu i wiem, że sam nigdy
tego nie zrobię. Taka karma”.
Wyróżnienia otrzymały publikacje: „Hajer
jedzie do Soczi” Mieczysława Bieńka
(Annapurna), „Przeżyłem więc wiem. Nieznane
kulisy wypraw wysokogórskich” Ryszarda
Szafirskiego i Klaudii Tasz (Annapurna)
oraz „Zapiski nosorożca. Moja podróż
po drogach, bezdrożach i legendach Afryki”
Łukasza Orbitowskiego (Sine Qua Non).
Nagrodę główną w kategorii album
otrzymały ex aequo: Pawła Giergonia „Mozaika
warszawska.
Przewodnik po plastyce
w architekturze
stolicy 1945-1989”
(Muzeum Powstania
Warszawskiego)
i „Leksykon zabytków
architektury
Kresów południowowschodnich”
Magdy
i Mirka Osip-Pokrywka
(Arkady).
W „Mozaice warszawskiej”
autor – historyk
sztuki, fotograf,
redaktor serwisu sztuka.net – udokumentował
obecne w przestrzeni stolicy mozaiki,
freski, płaskorzeźby. W tomie znalazły
się omówienia dzieł plastycznych powstałych
w Warszawie w latach 1945-1989,
a wśród nich prace tak znakomitych artystów
jak: Wojciech Fangor, Jolanta Owidzka,
Krzysztof Henisz. Autor pokazał nietypową
sztukę miejską, dzieła dostępne dla
wszystkich, dekoracje plastyczne zachowane
na budynkach przedszkoli, na basenie,
kamienicach, barach. Do odkrycia pozostają
wciąż prace zamknięte w gmachach
rządowych, ministerialnych, Sejmu. Świetnie
napisana, bogato ilustrowana publikacja
zachęca, by na własne oczy zobaczyć
plastykę architektoniczą z czasów PRL. Niektóre z nich od czasu publikacji książki
niestety bezpowrotnie zniknęły z krajobrazu
miasta, jak lazurowe mozaiki Tadeusza Błażejowskiego
z Domu Handlowego Sezam
przy Marszałkowskiej.
Magda i Mirek Osip-Pokrywka, autorzy
„Leksykonu zabytków architektury Kresów
południowo-wschodnich”, zawodowo zajmują
się podróżowaniem i dokumentacją
ciekawych miejsc, zabytków i zjawisk kulturowych,
wspólnie wydali kilka albumów
i przewodników. W „Leksykonie” prezentują
zabytki położone na dawnych Kresach Rzeczypospolitej,
znajdujące się obecnie w granicach
Ukrainy. To pierwsze kompleksowe
opracowanie inwentaryzujące najcenniejsze
zabytki na dawnych ziemiach I i II Rzeczpospolitej,
które systematyzuje wiedzę historyczną
z uwzględnieniem stanu ich zachowania.
Zgodnie z zasadą leksykonografii
ujęte w publikacji zabytkowe obiekty zostały
usystematyzowane alfabetycznie jako hasła
według nazw miejscowości, w jakich się
znajdują. A jest tych haseł 160, omówiono
w nich 500 obiektów z różnych epok, od
czasów najdawniejszych po lata międzywojenne.
Zamieszczono też 50 planów zabytkowych
zespołów i obiektów architektonicznych
pochodzących z wcześniejszej
dokumentacji, a całość jest poglądowo ilustrowana
ponad 600 kolorowymi zdjęciami.
Wyróżnienia w tej kaegorii otrzymały:
„AntArktyka. Podwodne zauroczenie” Bartosza
Stróżyńskiego (Burda NG) i „Dwory
Małopolski. Historia i współczesność” Marzanny
Raińskiej (Małopolskie Centrum Kultury
Sokół).
W kategorii „przewodnik dla dzieci”
nagrody głównej nie przyznano, wyróżnienie
otrzymała publikacja Anny i Marcina
Szymczaków „Tatry z dzieckiem” (Bezdroża/
Helion). Autorzy są wytrawnymi
podróżnikami, z zamiłowania fotografami.
Od przeszło trzech lat wędrują we trójkę –
z córeczką Igą. W książce znalazło się 39
opisów tras, zarówno łatwych, niewymagających
tras spacerowych, dłuższych tatrzańskich
wypadów, wreszcie szlaków po
wyższych partiach gór. Każda jest szczegółowo
opisana, aby ułatwić rodzicom wybór
(np. czas przejścia, trudności, dojazd, powrót).
Przewodnik jest praktyczny w treści,
wygodny w użyciu, ze spiralnym grzbietem.
W kategorii przewodnik mobilny nagrodę
główną otrzymała aplikacja mobilna „Jasło
– winne klimaty” (Amistad) – kompleksowy
informator dotyczący miasta Jasła
i okolic, zawierający rozbudowaną bazę
miejsc wartych odwiedzenia zarówno przez
turystę, jak i mieszkańca. Łączy aktywny
wypoczynek z edukacją i turystyką odkrywczą
i poznawczą. Do najciekawszych
tras prezentowanych w aplikacji należą
szlaki winne po lokalnych winnicach i Trasa
Łukasiewicza. Aplikacja, obok atrakcji,
obejmuje bazę gastronomiczną, noclegową,
informację o miejscach sportu, rozrywki
oraz przyjaznych dzieciom. Przewodnik
mobilny spełnia rolę informatora o wydarzeniach
w mieście.
W kategorii „książka reportażowa” nagrodę
główną otrzymała „Transsyberyjska.
Drogą żelazną przez Rosję i dalej” (Znak).
Piotr Milewski zabiera czytelników w fascynującą
podróż, która okazuje się także
podróżą w czasie. Skomplikowana historia
budowy kolei łączy się
tu z zaskakującym obrazem
współczesnej
Rosji – niegdyś potężnego
imperium, tygla
kulturowego. Z wielkim
zainteresowaniem
czyta się rozmowy ze współpasażerami,
a są wśród nich: kombatanci na obchodach
Dnia Zwycięstwa, dzikie dzieci nad Bajkałem,
młoda Buriatka – szamanka czy kontuzjowany
maratończyk dorabiający jako
striptizer w klubie nocnym.
Wyróżnienia w tej kategorii otrzymały:
„Klątwa gruzińskiego tortu” Macieja Jastrzębskiego
(Bezdroża/Helion) i „Słońce
jeszcze nie wzeszło. Tsunami. Fukushima”
Piotra Bernardyna (Bezdroża/Helion).
Przyznano również dwa wyróżnienia
specjalne dla podróżników, którzy wytrwale
kreują modę na podróżowanie. Laury
otrzymują: Dariusz Jędrzejewski i Wojciech
Karpiński.
Dariusz Jędrzejewski jest wielkim entuzjastą
wędrówek i odkrywania uroków naszego
kraju. Na swoim koncie ma książki
historyczne oraz przewodniki krajoznawcze,
a wśród nich: „15 najpiękniejszych parków
narodowych w Polsce”, „15 rowerowych
krain na aktywny urlop w Polsce”, „20 najpiękniejszych
miejscowości uzdrowiskowych
w Polsce”, „7 najciekawszych propozycji
na urlop w mieście”, „Agrowypas.
Najlepsze miejsca na wakacje pod gruszą”,
„Góry dla niecierpliwych”, seria „Polska
Wzdłuż i Wszerz”.
Wojciech Karpiński – pisarz, krytyk literacki,
historyk sztuki, tłumacz. Publikował
m.in. w „Kulturze”, „Res Publice”, „Tygodniku
Powszechnym”, „Więzi”, „Znaku”.
Należy do zespołu redakcyjnego „Zeszytów
Literackich”. Jego relacja z literackiej
podróży wydana w tomie „Pamięć Włoch”
(1982), zbierająca szkice o Wenecji, Piero
della Francesca, Piranesim czy Machiavellim,
została doceniona i wysoko oceniona
m.in. przez Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
i Pawła Hertza, a po lekturze tych
szkiców Jarosław Iwaszkiewicz dedykował
Wojciechowi Karpińskiemu wiersz „Papież
w Ankonie”. Historię kultury i sztuki w formie
szkiców z podróży Wojciech Karpiński
kontynuuje w książkach „Amerykańskie
cienie” (1982) i „Obrazy Londynu”
(2014).
Nagroda Magellana (nagroda główna
w konkursie „Najlepsze publikacje turystyczne”)
została powołana w 2008 roku
w celu uhonorowania najbardziej wartościowych
publikacji turystycznych (przewodników,
albumów, map, atlasów). Nagrody
główne trafiają do wydawców, nakładem
których ukazały się wyróżnione przez jury
pozycje. Zdobywcy Nagród Magellana
otrzymują statuetki, natomiast wydawcy
i autorzy wyróżnionych pozycji – pamiątkowe
dyplomy.
Patronami medialnymi konkursu są:
„Kontynenty”, miesięcznik „Podróże”, podróże.
pl, serwis dziennikturystyczny.pl
i serwis Mediteran.pl.
