To nie będzie łatwy felieton, ale może jednak ma sens!? Zacząłem się tęgo zastanawiać, czy jestem kompletnym wapniakiem, skoro często eksploruję w przemyśleniach i w tekstach obszary dawności. Co prawda humanistyka – w przeciwieństwie do nauk ścisłych – zasadza się na roztrząsaniu wniosków, jakie wyciągamy z doświadczeń minionych pokoleń. Zwłaszcza w odwołaniu do tekstów, które nam przodkowie pozostawili. Ale… Ale warto mieć świadomość, że skoro – rozpychająca się na przestrzeni kultury grecko-rzymskiej – galaktyka Gutenberga straszliwie osłabła, uwzględniać już zawsze należy mnogość zmiennych, napływających ze świata informatyki. Całkiem trafnie nazywanego infosferą. Rewolucja się dokonała. Ludzie książki znajdują się trochę w takiej samej pozycji, jak francuscy arystokraci po upadku epoki napoleońskiej. Owszem, wrócili do nowej Francji, nawet częściowo odzyskali dawne latyfundia, lecz ich resentymenty musiały (wraz ze starymi zdjęciami i rodowymi dokumentami) powędrować na strych. Kto z reemigrantów zrozumiał dynamikę kultury, kto umiał wyciągać wnioski, ten potrafił dać sobie radę. „Jeśli chcemy, by wszystko pozostało tak jak jest, wszystko musi się zmienić”. To słynne zdanie z „Lamparta” Giuseppego Tomasiego di Lampedusy autor włożył w usta księcia Saliny, człowieka rozumiejącego znaki czasu. Coś podobnego odnotował u nas Reymont w „Ziemi obiecanej”. Karol Borowiecki porzuca Ankę nie z sentymentów, lecz z prostej kalkulacji. Przykłady można mnożyć, wszak cała Balzakowska „Komedia ludzka” skupia się na identycznych konfliktach starego z nowym. Współcześnie nie inaczej się dzieje, dynamizmy pozostają te same, za to charakter aplikowanych narzędzi przemian wynika z postępu technicznego. Bardzo pouczający w tym względzie jest tom „Ciało. Instrukcja dla użytkownika” Billa Brysona (Zysk i S-ka). Niedawno skończyłem lekturę przepięknego wydania edycji ilustrowanej. Zwłaszcza rozdział poświęcony pracy mózgu daje – nolens volens – …