Dla wielu, niestety zbyt wielu, kwestia digitalizacji zbiorów bibliotecznych to tylko niewiele znacząca fraza, za którą kryje się co najwyżej techniczny problem skanowania książek i nic więcej. Dla niewielu, niestety zbyt niewielu, jest to już dzisiaj nader skomplikowany zestaw zagadnień natury technologicznej, logistycznej, informatycznej i przede wszystkim prawnej, które w Europie rozstrzygane są – niestety – bez nadmiernej aktywności ze strony Polski. Tym bardziej więc należy odnotowywać te międzynarodowe inicjatywy, w których uczestniczymy, choćby nawet tylko z konieczności, bo zmuszają nas do tego dyrektywy unijne. PodstawyJedną z takich inicjatyw jest projekt znany pod hasłem ARROW PLUS (Accessible Registries of Rights Information and Orphan Works towards Europeana). Program ten stanowi kontynuację wcześniejszego projektu ARROW, do którego przystąpiły kraje tzw. „starej Unii” wraz z Norwegią. Najkrócej rzecz ujmując: zarówno ARROW, jak i ARROW PLUS mają wspierać powszechną digitalizację zbiorów bibliotecznych, służąc jednocześnie ustaleniu aktualnego statusu prawnego i handlowego dzieł oraz dysponentów autorskich praw majątkowych do nich, przy czym w punkcie wyjścia programy te dotyczą jedynie książek. Obie te inicjatywy są ściśle związane z szerszym projektem znanym pod nazwą Europeana, czyli Europejska Biblioteka Cyfrowa, który to projekt jest jedną z form realizacji unijnej strategii „i2010” na rzecz społeczeństwa informacyjnego. Europejska Biblioteka Cyfrowa nie mogłaby gromadzić dwudziestowiecznych publikacji bez obowiązujących w poszczególnych państwach UE rozwiązań prawnych, które uwzględniają prawo autorskie, a przede wszystkim wiedzę o stanie prawnym każdego utworu. Problem stwarzają te utwory, które są jeszcze chronione przez prawo autorskie, ale nie można ustalić, kto dysponuje prawami do nich. Mówimy o tzw. „dziełach osieroconych”; ich liczba jest ogólnie szacowana w Europie na poziomie 10-20 proc. publikacji. Ile jest ich w Polsce?… Tego nie wiemy. Problem „dzieł osieroconych” w kontekście powstającej Europeany został podniesiony w …