Alexandra Lapierre Artemisia. Niezwykła kobieta, genialna malarka tłum. Stanisław Kroszczyński, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2024, s. 544, ISBN 978-83-8338-183-1 Bardzo lubię gatunek, jakim są zbeletryzowane biografie malarzy. W historii sztuki tymi najsłynniejszymi były narracje Giorgia Vasariego, gdzie w rolach bohaterów występowali najwięksi malarze, rzeźbiarze i architekci doby renesansu. Artemisia Gentileschi to jedna z pierwszych znanych w historii kobiet malarek, która została przyjęta do słynnej florenckiej Accademia del Disegno. Powieść Alexandry Lapierre opowiada o rywalizacji Artemisii z ojcem, wpływowym artystą z kręgu caravaggionistów, Oraziem Gentileschim, malarzem papieży, Klemensa VIII i Pawła V. Powieść Lapierre we Francji ukazała się w 1998 roku. Polski wydawca, prawdopodobnie ze względów marketingowych, zmienił podtytuł książki. Nagromadzenie przymiotników mnie drażni, dlatego zdecydowanie wolę ten francuski, który kładzie nacisk na rywalizację Artemisii z Oraziem, na ich współzawodnictwo na gruncie sztuki. Pośrednio rywalizację można również odnieść do pojęcia estetycznego paragone, czyli porównania sztuk. Autorem tej teorii był Leonardo da Vinci, przekonany, że malarz lub rzeźbiarz potrafi ukazać znacznie żywszą i różnorodną akcję, imitując naturę, niż poeta w długim i żmudnym opisie. Podobne stanowisko zajęło dwóch innych teoretyków sztuki: Lodovico Dolce i Benedetto Varchi. Paragone zapoczątkowało przewartościowanie stosunku do malarstwa i rzeźby, wyzwolenie ich z pozycji artes mechanicae, a ich twórców – z pozycji rzemieślników skupionych od wieku XIII w cechach. Słowem przyczyniło się do …