Pod koniec 2021 roku Towarzystwo Naukowe im. Stanisława Andreskiego przeprowadziło krótką ankietę w środowisku redaktorów i korektorów. Organizacja zajęła się badaniem sytuacji właśnie tej grupy zawodowej, ponieważ, jak wskazano, „nie ma w Polsce organizacji, która reprezentowałaby redaktorów i korektorów”. Celem ankiety było zebranie odpowiedzi na kilka kluczowych dla tych zawodów pytań. Zastrzeżono przy tym, że przedstawione dane nie mają „wartości statystycznej”, ale są one „na tyle jaskrawe, że wskazują na pewne istotne z naszego punktu widzenia problemy”. Poniżej prezentujemy wyniki badania wraz z komentarzem Towarzystwa Naukowego im. Stanisława Andreskiego: Wiek Osoby pracujące w tym zawodzie, to głównie osoby młode. Może to wynikać z postępu technologicznego, jaki nastąpił w ostatnich latach (cyfryzacji) – tradycyjna forma pracy „na papierze” jest dzisiaj spotykana niezwykle rzadko. Jak również stąd, że praca redaktorów i korektorów jest wykonywana zazwyczaj dorywczo, przez osoby o nieustabilizowanej pozycji zawodowej. Niestety wpływa to negatywnie na proces przekazywania wiedzy między starszym a młodszym pokoleniem redaktorów, co w przypadku tego zawodu jest niezwykle istotne. Płeć Aż 85 proc. respondentów to kobiety. Może to wynikać z faktu, że prace redaktorskie i korektorskie można wykonywać bezpośrednio z domu, a zatem są to zajęcia pozwalające kobietom na pracę równocześnie „na dwóch etatach” – na pracę w domu i na pracę zawodową. W związku z tym ta grupa osób z uwagi na ilość obowiązków będzie prawdopodobnie znacznie częściej przepracowana. Ponadto warto zauważyć, że rozkład płci również jest nierówny na specyficznych dla tego zawodu kierunkach studiów – językowych i humanistycznych, które częściej wybierają kobiety niż mężczyźni. Lata pracy Jeśli chodzi o lata pracy, rozkład odpowiedzi jest bardzo zróżnicowany. To dobry znak, ponieważ taki rozkład umożliwia zachowanie ciągłości w zawodzie – bardziej doświadczone osoby mogą dzielić się swoją wiedzą z tymi mniej doświadczonymi (o ile znajdą na to czas). Przemęczenie Aż 61 proc. badanych odczuwa skutki przemęczenia. Jednak prawdopodobnie wynik ten nie jest dużo większy niż średnia w naszym kraju (szczątkowe dostępne dane nie dają pełnego i klarownego obrazu sytuacji). Niemniej wynik ten i tak jest za wysoki. Przemęczenie bardzo negatywnie wpływa na jakość pracy redaktorów i korektorów. Ponadto warto zwrócić uwagę na nierównomierne obciążenie pracą w procesie wydawniczym. Jak deklarują niektórzy respondenci, są dni, kiedy pracują mało, lecz są też takie dni, w których pracy jest ponad ich siły. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest, jak podejrzewamy, wadliwie ułożony harmonogram prac w firmach zlecających pracę – nagminnie zdarza się, że redaktorzy i korektorzy otrzymują materiały do opracowania „na już” lub „na wczoraj”, co zmusza ich do wielogodzinnej pracy ponad siły. Ponadto przyczyną tego może być fakt, iż z więcej niż 1 wydawnictwem współpracuje prawie 70 proc. respondentów (o tym dalej), a to pociągać może za sobą zbieganie się kilku terminów i zleceń w jednym czasie. Remedium na te problemy wydaje się lepsza komunikacja między badanymi a zleceniodawcami. Redaktorzy i korektorzy powinni rzetelnie informować wydawców o współpracy z innymi firmami i o obłożeniu pracą – i na tej podstawie ustalać swój harmonogram prac (powszechną praktyką jest przyjmowanie zleceń przy świadomości, że nie dotrzyma się ustalonego terminu lub że trzeba będzie pracować po godzinach). Wydawcy natomiast koniecznie powinni brać pod uwagę trudne warunki na rynku i lepiej prowadzić proces wydawniczy, który często charakteryzuje się naprzemiennymi okresami przestojów i ekstremalnie intensywnej pracy. Niedopuszczalne jest przy tym wykorzystywanie redaktorów i korektorów do niwelowania opóźnień wynikających z pracy innych członków zespołu (w tym przede wszystkim autorów). Liczba godzin pracy w ciągu dnia Pytanie o liczbę godzin pracy jest bezpośrednio powiązane z poprzednim. Widać z niego, że grupa zawodowa, o której mowa, często pracuje ponad osiem godzin dziennie. Aż 8 proc. respondentów pracuje więcej niż 11 godzin w ciągu dnia. Tego typu praktyki są niedopuszczalne (również prawnie), jednak biorąc pod uwagę zarobki, trudno się dziwić, że wiele osób decyduje się na pracę kosztem swojego życia prywatnego. Należy przy tym zaznaczyć, że część osób pracuje po 5–6 godzin dziennie, co jest optymalnym czasem na pracę redakcyjną (po tym czasie umysł zaczyna być zmęczony, co przekłada się na znaczny spadek produktywności i jakości wykonywanej pracy). Ile powinien trwać dzień pracy? Respondenci w większości uważają, że dzień pracy powinien zamykać się w przedziale 5–6 godzin, ewentualnie 7–8. Różnica między praktyką a oczekiwaniami na pewno negatywnie wpływa na ocenę warunków pracy. A to przekłada się na frustrację i zniechęcenie. Być może skutkuje to także tym, że osoby wraz z biegiem czasu zaczynają odchodzić z zawodu, nie godząc się na taki sposób funkcjonowania. Dlatego należałoby zdecydowanie ograniczyć czas spędzany w pracy (można to osiągnąć, np. zmniejszając liczbę przyjmowanych zleceń – co jest raczej mało realne – ale także usprawniając sam proces prac, o czym dalej). Stawki za arkusz redakcji tekstu naukowego i specjalistycznego Istnieje ogromny rozrzut stawek za redakcję jednego arkusza wydawniczego tekstu naukowego lub specjalistycznego. Świadczy to o tym, że występują znaczne różnice pomiędzy ofertami różnych wydawnictw oraz o tym, że istnieje spora grupa osób, która za tę samą pracę otrzymuje znacznie mniejszą wypłatę niż ich koledzy i …